IB Mathematics öğrencisi ya da velisi misin ve “Hangi hesap makinesi gerçekten serbest?” sorusunu mu düşünüyorsun?
Bu soru, özellikle yasaklı hesap makineleri konusu yüzünden, 2025 oturumlarında her zamankinden daha önemli.
IB, Mathematics: Analysis and Approaches (AA) ve Mathematics: Applications and Interpretation (AI) sınavlarında hesap makinesi kurallarını çok net ve katı tutuyor. Yanlış model kullanmak ya da doğru modeli yanlış ayarla kullanmak, kopya çekme niyetin olmasa bile, kâğıdının geçersiz sayılmasına kadar giden sonuçlar doğurabiliyor.
Bu yazı, sadece “şu marka yasak, şu serbest” listesi vermek için değil. Asıl amaç, hesap makinelerini özellikler üzerinden anlamanı sağlamak. CAS, kablosuz bağlantı, bellek, uygulamalar gibi ana başlıkları kavradığında, elindeki her modeli kendi başına yorumlayabilir, sınav günü riskini neredeyse sıfıra indirebilirsin.
IB’nin genel sınav politikasında, hesap makinesi “yardımcı araç” olarak görülür, çözümün kendisi değil. IB, her öğrencinin aynı seviyede araca sahip olmasını, rekabetin ise matematiksel düşünme gücü üzerinden yürütülmesini istiyor.
Resmi çerçeve, IB’nin “Use of calculators in examinations” ve “Calculators guidance for examinations” dokümanlarında tanımlı. Bu belgeler, Programme Resource Centre üzerinden okullara açık. Öğrencinin ise her zaman önce matematik öğretmeniyle ve IB Coordinator ile konuşması bekleniyor. Çünkü son ve bağlayıcı söz, okulun o oturum için uyguladığı IB politikasında.
Mathematics AA ve AI için kurallar, hangi sınav kâğıdında hesap makinesi kullanılabileceği üzerinden ayrılıyor.
2025 oturumlarında genel çerçeve şu şekilde özetlenebilir:
Mantık basit ama önemli. AA Paper 1’de IB, cebiri, fonksiyonları ve calculus temellerini, öğrencinin “çıplak” düşünme süreciyle görmek istiyor. Dolayısıyla hiçbir tür hesap makinesi salonda bulunmuyor. Diğer kâğıtlarda ise matematiksel modelleme, istatistik, karmaşık sayısal işlemler öne çıktığı için, GDC neredeyse zorunlu hale geliyor.
Bu tablo her yıl küçük ayrıntılarla güncellenebilir. Bu yüzden kendi okulunun verdiği sınav rehberini son referans olarak alman şart.
“GDC şart” cümlesini çok duyuyorsun ama GDC’nin tam olarak ne yaptığını biliyor musun?
Graphic Display Calculator (GDC), basit bir scientific calculator değil. Şu tür özelliklere sahip, grafik ekrana sahip bir hesap makinesi:
GDC, sınavda “kopya aracı” olsun diye değil, öğrenciyi uzun ve mekanik hesaplardan kurtarıp daha ileri seviye düşünmeye alan açsın diye kullanılıyor. IB, Extended Essay, Internal Assessment ya da sınav kağıdı olsun, odakta her zaman öğrencinin kurduğu model, yorumu ve muhakemesi olmasını istiyor.
Şimdi asıl can alıcı noktaya gelelim: “Benim hesap makinem yasak mı?” sorusuna, marka listesi ezberlemeden cevap verebilmek.
En sağlıklı yol, cihazları özellik kümeleri üzerinden düşünmek. Aşağıdaki başlıkları modeline uyguladığında, risk seviyesini kendin okuyabilirsin.
CAS, IB’nin en hassas olduğu özellik.
Computer Algebra System (CAS), aşağıdaki tür işlemleri “sembolik” olarak yapan sisteme deniyor:
IB’nin gözünde bu, ciddi bir problem. Çünkü AA ya da AI fark etmez, IB Mathematics sınavında beklenen, öğrencinin kendi matematiksel adımlarını göstermesidir. CAS ise tam olarak bu adımları cihazın kendisine kaydırır.
Bu yüzden:
modeller, sınav için yasaklı kategorisindedir.
Örneğin TI-Nspire CAS sürümleri, bazı Casio ve HP’nin ileri seviye CAS modelleri, pek çok oturumda matematik sınavlarında kullanılamaz. Fakat isimlerden çok, şu soruyu sorman daha sağlıklı: “Bu cihaz türev, integral, denklem çözümü gibi işlemleri sembolik mi yapıyor, yoksa sayısal mı?”
Cevap sembolik ise, risk çok yüksektir.
IB sınav salonunda her türlü kablosuz veri alışverişi, potansiyel kural ihlali sayılır.
Şu tür teknolojiler riskli:
Bu tür bağlantısı olan bir cihaz, teoride:
Bu yüzden telefon, tablet, laptop, smartwatch gibi cihazlar, üzerinde calculator app bulundursa bile, IB tarafından “hesap makinesi” olarak değil, tamamen yasak elektronik cihaz olarak kabul edilir.
Kısacası, IB sınavında kullanabileceğin şey sadece bağımsız bir hesap makinesidir. Akıllı cihazlara hiç yaklaşma.
Güncel GDC modelleri, aslında küçük birer bilgisayar gibi davranıyor.
TI ya da Casio üzerinde “Apps”, “Programs”, “Notes” gibi menüler görmen çok normal.
Sorun şu noktada başlıyor:
Eğer bu alanlara:
kaydedersen, IB kurallarına göre bu kopya girişimi olarak yorumlanıyor.
Bu yüzden:
Eğer cihazında silmeyi bilmediğin programlar, eski projeler ya da notlar varsa, sınavdan çok önce öğretmeninle birlikte temizlemeyi öğrenmen gerekiyor.
Bazı ileri seviye hesap makineleri, IB Mathematics müfredatının çok ötesinde araçlar sunuyor:
Bu araçların çoğu, IB syllabus içinde açıkça zorunlu değil. Genellikle CAS içeren ya da üniversite seviyesi cihazlarda bulunuyor.
IB’nin bakış açısı şu:
Eğer bir cihaz, normal bir GDC’nin ötesinde, sınav sorusunu neredeyse “senin yerine çözen” özellikler taşıyorsa ve bu özellikler kapatılamıyorsa, o model risk grubundadır.
Pratik mesaj basit:
Hesap makinen “aşırı gelişmiş” görünüyorsa, model ismini IB’nin resmi dokümanında ya da okulunun listesindeki onaylı modeller arasında açık biçimde görmüyorsan, mutlaka öğretmeninle kontrol et. Gerekirse daha standart bir GDC’ye geç.
Bazı öğrenciler, “Ama telefonumdaki calculator app sadece dört işlem yapıyor” diye düşünebiliyor.
IB için bu ayrım önemli değil.
Kural şu:
Sadece çok kısıtlı özel eğitim ihtiyacı durumlarında (örneğin belirli learning difficulty tanıları için) IB, okul üzerinden resmi başvuru ve onay süreçleriyle istisna tanıyabilir. Bu istisna bile tek tek vakalar için geçerlidir, herkes için genel bir serbestlik oluşturmaz.
Şimdi daha pozitif tarafa geçelim.
Amacın, “Yasaklı modele yakalanmayayım” kaygısından çıkıp, “Uygun ve güvenli bir cihazla rahatça çözüm üretmeye odaklanayım” noktası olmalı.
IB’nin resmi listesi zaman içinde güncellense de, pek çok okulda sık karşılaşılan bazı GDC modelleri var. Örneğin:
Bu cihazlar, IB Mathematics syllabus gerektirdiği equation solver, statistical analysis, matrix operations gibi temel GDC araçlarını sağlıyor. Ancak bu listeyi hiçbir zaman “mutlak” görmemelisin.
En güncel ve bağlayıcı bilgi:
Arkadaşlarının hangi modeli kullandığı, tek başına güvenli bir referans değildir.
Elindeki cihazı test etmek için şu adımları izle:
Bu beş adımı, sınava son hafta kalmışken değil, çok daha erken uygulamak, seni büyük streslerden kurtarır.
Exam mode, belirli süre boyunca bazı özellikleri kilitleyen, bellek erişimini sınırlayan özel bir sınav ayarıdır.
Bazı modellerde:
Sınav günü panik olmamak için şunları yap:
Bazı öğrenciler, Internal Assessment ya da başka projeler için yazdıkları programları silmek istemedikleri için tereddüt yaşayabiliyor. Çözüm basit: Bu dosyaları önce bilgisayarına ya da üreticinin yazılımına yedekle, sonra sınav için cihazını temiz kullan.
Amacın, kendi hesap makinen üzerinde hiçbir “gizli” içerik kalmadığından emin olmak olmalı. Böylece kimse sana kopya şüphesiyle yaklaşamaz.
Kuralları bilmek, gereksiz korkuyu azaltır.
Şimdi hem olası sonuçlara, hem de bunlardan nasıl uzak durabileceğine bakalım.
IB, sınavlarda akademik dürüstlük konusunda çok katı davranır.
Yasaklı özelliklere sahip bir hesap makinesi kullanırsan:
Önemli nokta şu:
Kopya çekme niyetin olmasa bile, kurala uymamak “misconduct” yani yanlış davranış olarak değerlendirilebilir. “Bilmiyordum” savunması bu yüzden pek işe yaramaz.
İyi haber, kurallara dikkat eden bir öğrencinin bu risklerden uzak durması oldukça kolay.
Modelini zamanında kontrol ettiğinde, exam mode ve bellek temizliği gibi adımları alışkanlık haline getirdiğinde, sınav salonunda rahatça sadece matematiğe odaklanabilirsin.
Birçok öğrenci, özellikle AI’de, GDC’ye fazlasıyla bel bağlama hatasına düşüyor.
Oysa yüksek Grade Boundary seviyelerine çıkmak için, hesap makinesi değil, senin matematiksel okuma ve yorumlama gücün belirleyici.
Bazı pratik öneriler:
Her iki ders için de şu bakış açısı işine yarar:
Hesap makinesi, yardımcı bir araçtır, çözümün merkezi değil.
GDC, işlemleri hızlandırır, hatayı azaltır, grafikleri hızlı görmeni sağlar. Fakat hangi fonksiyonu seçeceğine, hangi istatistiksel testi kullanacağına, hangi sonucu mantıklı bulacağına sen karar verirsin.
Artık IB Mathematics sınavlarında hangi tür hesap makinelerinin yasak olduğuna dair genel bir çerçeveye sahipsin. CAS içeren, kablosuz bağlantı sunan, belleklerinde not ve program saklanmış ya da “aşırı gelişmiş” özellikler barındıran modellerin neden risk taşıdığını biliyorsun.
En güvenli yol, okulunun önerdiği, IB tarafından genel olarak kabul gören bir GDC modeli kullanmak ve her yıl güncel kılavuzu matematik öğretmenin ya da IB Coordinator ile birlikte kontrol etmek. Exam mode ve bellek temizliği konusunda bilinçli davranmak, hem kopya şüphesini hem de gereksiz stresi ortadan kaldırır.
Bugün, kendi hesap makinenin modelini ve özelliklerini kontrol et. Kullanım kılavuzunu aç, yukarıdaki adımları uygula, öğretmeninle konuş. Gerekirse, sınavdan önce modelini değiştirmek, sınav günü yaşayacağın belirsizlikten çok daha küçük bir maliyet olacaktır.
Unutma, kuralları doğru yöneten öğrenci, IB Mathematics’te odağını tekrar asıl yere, yani matematiksel düşünmeye taşıyabilen öğrencidir.
Bir ormanın kesilmesine “evet” ya da “hayır” demek kolay görünebilir, ama IB Environmental Systems and Societies (ESS) içinde önemli olan kararın kendisi değil, neden o
Bir nehri kirleten fabrikanın bacası sadece duman mı çıkarır, yoksa görünmeyen bir fatura da mı üretir? IB ESS’de environmental economics, tam olarak bu görünmeyen faturayı
Bir nehre atılan atık, bir gecede balıkları öldürebilir, ama o atığın durması çoğu zaman aylar, hatta yıllar alır. Çünkü çevre sorunları sadece “bilim” sorusu değil,
Şehirde yürürken burnuna egzoz kokusu geliyor, ufuk çizgisi gri bir perdeyle kapanıyor, bazen de gözlerin yanıyor; bunların hepsi urban air pollution dediğimiz konunun günlük hayattaki
Şehir dediğimiz yer, sadece binalar ve yollardan ibaret değil, büyük bir canlı organizma gibi sürekli besleniyor, büyüyor, ısınıyor, kirleniyor, bazen de kendini onarmaya çalışıyor. IB
IB ESS Topic 8.1 Human populations, insan nüfusunun nasıl değiştiğini, bu değişimin nedenlerini ve çevre üzerindeki etkilerini net bir sistem mantığıyla açıklar. Nüfusu bir “depo”
Bir gün marketten eve dönüyorsun, mutfak tezgahına koyduğun paketli ürünlerin çoğu, aslında üründen çok ambalaj gibi görünüyor. Üstüne bir de dolabın arkasında unutulan yoğurt, birkaç
Evde ışığı açtığında, kışın kombiyi çalıştırdığında ya da otobüse bindiğinde aslında aynı soruyla karşılaşıyorsun, bu enerjiyi hangi kaynaktan üretiyoruz ve bunun bedelini kim ödüyor? IB
Bir musluğu açtığında akan su, markette aldığın ekmek, kışın ısınmak için yaktığın yakıt, hatta telefonunun içindeki metal parçalar; hepsi natural resources (doğal kaynaklar) denen büyük
Gökyüzüne baktığında tek bir “hava” var gibi görünür, ama aslında atmosfer kat kat bir yapı gibidir ve her katın görevi farklıdır. IB Environmental Systems and