IB Visual Arts dersinde portfolyonu hazırlarken aklından geçen ilk şey çoğu zaman şudur: “Bu kadar çizim, deney ve eskiz arasından hangileri gerçekten notumu belirliyor?” İşte tam bu noktada Internal Assessment (iç değerlendirme) devreye girer ve senin bitmiş işlerin üzerinden yapılan “Resolved Artworks” görevi, notunun büyük bir kısmını oluşturur.
IB’nin güncel yapısında Visual Arts dersinde Internal Assessment yaklaşık yüzde 40 oranında etki eder, bu da Grade Boundary (not skalası) geçişlerinde seni yukarı ya da aşağı çeken en önemli bileşenlerden biri olduğu anlamına gelir. Bu yazı, 2025 sonrası güncel terminolojiye göre özellikle Resolved Artworks, Rationale (gerekçe metni) ve artwork texts (eser metinleri) kısmına odaklanır.
Burada bahsettiğimiz şey Extended Essay (bağımsız uzun makale), Process Portfolio / Art‑making Inquiries Portfolio (süreç ve deney odaklı portfolyo) ya da Comparative Study / Artist Project (karşılaştırmalı analiz ve sanatçı araştırması) değil; tam tersine, senin “sergilenmeye hazır” gördüğün işler ve bunların arkasındaki düşünce yapısıdır. Yazının sonunda hem SL hem HL seviyeleri için ilham verecek 20 özgün IA araştırma sorusu bulacaksın, bu soruları doğrudan kullanabilir ya da kendi fikrine göre uyarlayabilirsin.
IB Visual Arts’ta Internal Assessment, öğretmenin tarafından değerlendirilen, sonra dışarıdan IB tarafından moderasyonla kontrol edilen iç değerlendirme bölümüdür ve Resolved Artworks görevi üzerinden yürür, yani gönderdiğin bitmiş işler ve bunların açıklamaları bu kısmı oluşturur. Pek çok okulun paylaştığı güncel DP Curriculum Guide 2025‑26 belgelerinde de görebileceğin gibi, Visual Arts’ta IA yaklaşık yüzde 40 ağırlığa sahiptir ve bu da final 1–7 notunun neredeyse yarısına yakınının buradan geldiği anlamına gelir.
Bu ağırlık, Grade Boundary çizgilerine geldiğinde çok net hissedilir, çünkü Process Portfolio ya da Comparative Study puanın ortalama düzeyde bile olsa, güçlü bir Internal Assessment seni bir üst banda çekebilir, zayıf bir IA ise tam tersi etki yaratabilir. Kısaca, IA sadece “ekstra iş” değil, diplomanı alırken göreceğin Visual Arts notunun en belirleyici ayağıdır.
IB Visual Arts dersinin üç temel bileşeni vardır ve her biri farklı bir beceriyi ölçer, bu yüzden kafanda bunları net ayırmak işini çok kolaylaştırır:
Bu yazının merkezinde son madde, yani Resolved Artworks ve ona bağlı yazılı kısımlar yer alır, Process Portfolio ve Comparative Study’yi destekleyici olarak düşünürsün ama burada anlatılan yazım prensipleri hepsiyle örtüşür.
SL ve HL öğrencilerinin Internal Assessment yapısı benzerdir, ikisi de Resolved Artworks, Rationale ve artwork texts teslim eder, ancak HL seviyesinde senden beklenen derinlik ve çeşitlilik daha yüksektir. HL öğrencilerinin genellikle daha fazla art‑making forms (örneğin çizim, heykel, fotoğraf, dijital üretim, mixed media gibi) denemesi, daha karmaşık kavramsal yapılarla uğraşması ve sanat tarihsel ya da kültürel bağlamı daha bilinçli şekilde kullanması beklenir.
SL öğrenci için de kişisel ses (personal voice), tutarlı tema ve açık yazım çok önemlidir, sadece kapsam biraz daha sınırlı olabilir; buna rağmen IA yazım prensipleri, argüman kurma şekli, görsel ve metin dengesini kurma tarzı her iki seviye için neredeyse aynıdır. Bu yüzden aşağıdaki rehberi hem SL hem HL için ortak kullanabilir, sadece kendi seviyene göre yoğunluğu ayarlayabilirsin.
Photo by VAZHНIK
Resolved Artworks, aslında iki yıllık üretiminin içinden yapılmış küçük ama anlamlı bir seçkidir; çoğu okulda senden en az 8–10 iş üretmiş olman beklenir, fakat IA için bunların içinden sadece 5 resolved artwork seçip dijital bir sunum dosyasında bir araya getirirsin. Bu sunumda her işin kaliteli fotoğrafları, temel bilgiler (boyut, medium, tarih) ve her birine ait kısa artwork text bulunur, ayrıca tüm seçkiyi açıklayan tek bir Rationale metni yazarsın.
Rationale, kelime sınırı açısından çok uzun olmasa da, genelde birkaç paragraftan oluşan, yaklaşık kısa bir deneme gibidir; artwork texts ise her iş için birkaç paragraf olacak şekilde daha odaklı küçük analizlerdir. Sayılara takılı kalmak yerine, her metnin “gerektiği kadar uzun” olmasına odaklanmak daha sağlıklıdır; yani fikrini açık, net ve örneklerle destekleyecek kadar yazman, gereksiz tekrar yapmaman beklenir.
Beş işi seçerken kendine şöyle bakman faydalı olur: “Bu beş iş, benim sanatçı olarak kim olduğumu, neler düşündüğümü ve neleri deneyebildiğimi ne kadar iyi gösteriyor?” Tutarlılık (coherence) çok önemlidir, bu yüzden seçkinde ortak bir tema, soru ya da görsel atmosfer hissettirmek istersin; örneğin “memory and family archives” etrafında çalışıyorsan, tüm işlerin bir şekilde bellek, fotoğraf, arşiv, kayıp gibi kavramlara bağlanması iyi olur.
Aynı anda görsel ve teknik çeşitlilik de istersin; beş işin hepsi aynı açıda, aynı kompozisyon yapısında ya da tek bir medium ile üretilmişse, art‑making forms açısından zayıf bir imaj verebilir, bu yüzden çizim, boyama, fotoğraf, heykel, digital collage gibi farklı yaklaşımları mantıklı biçimde bir araya getirmek sana artı puan kazandırır. Bunu küçük bir sergi kuruyormuş gibi düşün, her işin kendine özgü bir katkısı olmalı, zayıf işleri sırf sayı doldurmak için değil, bütününe destek verdiği için seçmelisin.
Rationale, senin küratör ve sanatçı olarak yaptığın seçimleri açıkladığın, kısa ama yoğun bir metindir; burada “Neden bu 5 iş?”, “Ana tema ya da araştırma sorum neydi?”, “Bu işler o soruyla nasıl bağlantı kuruyor?” gibi sorulara cevap verirsin. Metne, genel araştırma sorunu ya da tematik odağını açıkça söyleyerek başlayabilir, sonra her bir işin bu çerçevede nasıl bir rol oynadığını açıklayabilirsin.
Güçlü bir Rationale, sadece işler hakkında bilgi vermez, aynı zamanda süreçte neler öğrendiğini, hangi fikirleri bıraktığını ve hangi işleri elediğini de dürüstçe anlatır; örneğin “başta body image temasına odaklanmak istedim, fakat süreç içinde migration ve belonging kavramlarının benim için daha önemli olduğunu fark ettim, bu yüzden ilk denemelerimi portfolyodan çıkardım” demen, yansıtıcı (reflective) düşünme becerini gösterir. Kelime sınırını kabaca bilmek yararlıdır ama asıl odak, metnin açık bir akışa sahip olması, tekrar yapmaması ve görsellerle mantıklı şekilde konuşmasıdır.
Artwork texts, her resolved artwork için yazdığın, küçük ama analitik metinlerdir; burada işin neye benzediğini anlatmanın yanında, kullanılan teknikleri (media, materials, process), görsel dili (composition, color, texture) ve işin arkasındaki anlamı açıklarsın. Basit bir mini şablon işini çok kolaylaştırır:
Bu yapıyı takip ettiğinde, jargonla dolu olmayan ama yine de analitik ve akademik bir tonda yazman daha kolay olur; her artwork text, hem tek başına anlamlı bir açıklama hem de Rationale ile birlikte okununca bütünlüklü bir hikâyenin parçası gibi hissettirmelidir.
IA metinlerini yazarken, aslında küçük bir sanatçı kitabı hazırlıyormuşsun gibi düşünebilirsin; görseller ve metinler birbirini destekler, dilin sade ama ciddidir ve iddialarını görsel kanıtla güçlendirirsin. IB Visual Arts yapısını ve öğretmen bakış açısını anlamak için 5 Points of Discovery to Unpack When You Teach IB Visual Arts yazısına da göz atabilirsin, orada da kursun ne kadar terim ve katman içerdiğini net biçimde görürsün.
Metinleri IB’ye İngilizce teslim edeceğin için, kafanda şu dengeyi kurman iyi olur: Ne çok günlük konuşma dili, ne de gereksiz süslü akademik kelimeler. Cümlelerin uzun olabilir ama anlamı boğmadan, net bir özne ve fiil etrafında kurulmalıdır; örneğin “In this resolved artwork I explore the tension between personal memory and collective history through layered digital collage” gibi cümleler hem açık hem de akademik tonda kalır.
Passive voice elbette kullanılabilir, fakat her cümlede “was created, was used” gibi kalıplara boğulmamak gerekir; kişisel zamirleri (I, my) de ölçülü kullanmak iyi bir fikirdir, deneyim ve niyet anlatırken “I” kullanabilir, analiz yaparken biraz daha tarafsız dile kayabilirsin. En önemlisi, her paragrafın tek bir ana fikre sahip olması ve okurun, senin düşünce akışını rahatça takip edebilmesidir.
Internal Assessment’te etkileyici görseller çok önemlidir, ancak tek başına “güzel” bir görsel yeterli olmaz; IB, senin bu görselleri bilinçli biçimde açıklayabilmeni, yani visual evidence ile yazılı argümanların arasında net bir bağ kurmanı bekler. Her resolved artwork için kısa ama hedefe yönelik bir caption (örneğin eser adı, tarih, medium, boyut) eklemek, sonra artwork text ile bunun üzerine inşa etmek okunurluğu artırır.
Süreç fotoğraflarını ve eskizlerini Process Portfolio’da gösterirken, IA sunumunda sadece en gerekli görselleri kullanman iyi olur; aynı görseli farklı açılardan tekrar tekrar koymak yerine, en açıklayıcı açıları seçip, metinde “as seen in the layered texture on the right side of the composition” gibi işaretlemeler yapabilirsin. Böylece okuyucu, metni okurken gözünü doğal olarak ilgili detaya yönlendirir ve görsel ile yazı arasında net bir köprü kurulur.
IB, IA için Extended Essay kadar ayrıntılı bir citation formatı beklemez, fakat akademik dürüstlük tam olarak aynı derecede önemlidir; başka bir sanatçının fikrinden, tarzından ya da görselinden etkileniyorsan, bunu metinde açıkça belirtmen gerekir. Sanatçı adı, eser adı, tarih, medium ve bilgiyi aldığın kaynağı anmak, hem seni daha bilinçli gösterir hem de olası plagiarism sorunlarının önüne geçer.
Örneğin Comparative Study hazırlığı yaparken 3 Inspiring Strategies for the IB Visual Arts Comparative Study yazısında önerilen yapıların bazılarını inceleyebilir, sanatçı karşılaştırmalarını IA araştırma soruna bağlayabilirsin. Okulunun paylaştığı DP Curriculum Guide ya da üniversite tabanlı .edu siteleri gibi güvenilir kaynaklara yaslanman, hem görsel analizini hem de metinlerini daha inandırıcı hale getirir.
Şimdi gelelim hem Process Portfolio hem de Resolved Artworks için kullanabileceğin özgün araştırma sorularına; sorular İngilizce, altına kısa bir Türkçe açıklama ekliyorum, istersen kelimeleri değiştirip kendi yapına daha iyi uydurabilirsin.
Visual journal ve süreç odaklı çalışma alışkanlıklarını geliştirmek için How to Improve the IB Process Portfolio Experience With Holistic Visual Journals yazısına da bakabilirsin, buradaki önerileri IA araştırma sorularınla birleştirmek oldukça faydalı olur.
İyi bir IA, son anda toparlanan “panik dosyası” değil, iki yıla yayılmış, yavaş ama düzenli bir sürecin sonucudur; bu yüzden baştan gerçekçi bir plan kurman, hem kaliteni hem de stres seviyeni ciddi biçimde etkiler.
IB yılını kaba hatlarıyla üç döneme ayırarak düşünebilirsin:
Yoğun bir IB programında bile, haftalık küçük ama tutarlı adımlar atmak, son anda birkaç günde her şeyi bitirmeye çalışmaktan çok daha güvenli ve sürdürülebilir olur.
Teacher feedback (öğretmen geribildirimi), IA sürecinde en güçlü desteklerinden biridir, fakat asıl amaç, tamamen öğretmenin yönettiği değil, kendi kendini değerlendirebilen bir sanatçı öğrenci olmaktır. IB rubric içinde geçen inquiry, technical skill, communication ve reflection gibi başlıkları anlaman, sonra her yeni işini bu başlıklara göre düşünmen, seni çok daha bilinçli bir yola sokar.
Örneğin bir resolved artwork bitirdiğinde, kendi kendine “Bu iş araştırma sorumla ne kadar bağlantılı, teknik beceri ne seviyede, fikrimi ne kadar net iletiyorum, süreç hakkında ne kadar dürüstçe yansıtım yaptım?” gibi soruları sorman, IA kaliteni doğal olarak yukarı çeker. Bu alışkanlık, sadece Visual Arts dersi için değil, ileride üniversitede hazırlayacağın portfolyolar ve projeler için de oldukça değerli bir zihinsel pratik haline gelir.
IB Visual Arts Internal Assessment, iki yıl boyunca ürettiğin her şeyin küçük ama güçlü bir özeti gibidir; iyi tanımlanmış bir araştırma sorusu, tutarlı ve çeşitli bir resolved artworks seçimi, açık yazılmış bir Rationale ve analitik artwork texts, seni hem akademik hem yaratıcı anlamda bir adım öne taşır. Süreç boyunca görsel kanıt ile yazılı açıklama arasında denge kurduğun, kaynaklarını dürüstçe gösterdiğin ve düzenli bir zaman planına sadık kaldığın sürece, IA portfolyon sadece yüksek bir not getirmekle kalmaz, aynı zamanda seni sanatçı olarak da geliştirir.
Kendi IA sürecine başlarken, bu yazıdaki araştırma sorularını ve yazım şablonlarını bir başlangıç noktası gibi görebilir, sonra bunları kendi sesinle yeniden şekillendirebilirsin. Daha ayrıntılı kriterler ve okul beklentileri için mutlaka resmi IB kılavuzlarına ve okulunun paylaştığı DP Curriculum Guide belgelerine bakmanı, ayrıca güvenilir .edu tabanlı sanat ve eğitim kaynaklarını takip etmeni öneririm. Zamanında başla, merakını diri tut, hata yapmaktan korkma ve her yeni işini bir öncekinin üzerine koyan uzun bir görsel günlük gibi düşün; o zaman IA dosyan, seni gerçekten temsil eden güçlü bir bütün haline gelir.
Bir ormanın kesilmesine “evet” ya da “hayır” demek kolay görünebilir, ama IB Environmental Systems and Societies (ESS) içinde önemli olan kararın kendisi değil, neden o
Bir nehri kirleten fabrikanın bacası sadece duman mı çıkarır, yoksa görünmeyen bir fatura da mı üretir? IB ESS’de environmental economics, tam olarak bu görünmeyen faturayı
Bir nehre atılan atık, bir gecede balıkları öldürebilir, ama o atığın durması çoğu zaman aylar, hatta yıllar alır. Çünkü çevre sorunları sadece “bilim” sorusu değil,
Şehirde yürürken burnuna egzoz kokusu geliyor, ufuk çizgisi gri bir perdeyle kapanıyor, bazen de gözlerin yanıyor; bunların hepsi urban air pollution dediğimiz konunun günlük hayattaki
Şehir dediğimiz yer, sadece binalar ve yollardan ibaret değil, büyük bir canlı organizma gibi sürekli besleniyor, büyüyor, ısınıyor, kirleniyor, bazen de kendini onarmaya çalışıyor. IB
IB ESS Topic 8.1 Human populations, insan nüfusunun nasıl değiştiğini, bu değişimin nedenlerini ve çevre üzerindeki etkilerini net bir sistem mantığıyla açıklar. Nüfusu bir “depo”
Bir gün marketten eve dönüyorsun, mutfak tezgahına koyduğun paketli ürünlerin çoğu, aslında üründen çok ambalaj gibi görünüyor. Üstüne bir de dolabın arkasında unutulan yoğurt, birkaç
Evde ışığı açtığında, kışın kombiyi çalıştırdığında ya da otobüse bindiğinde aslında aynı soruyla karşılaşıyorsun, bu enerjiyi hangi kaynaktan üretiyoruz ve bunun bedelini kim ödüyor? IB
Bir musluğu açtığında akan su, markette aldığın ekmek, kışın ısınmak için yaktığın yakıt, hatta telefonunun içindeki metal parçalar; hepsi natural resources (doğal kaynaklar) denen büyük
Gökyüzüne baktığında tek bir “hava” var gibi görünür, ama aslında atmosfer kat kat bir yapı gibidir ve her katın görevi farklıdır. IB Environmental Systems and