IB’de matematik sadece sınavdan ibaret değil. IB Mathematics Internal Assessment (IA) tam burada devreye giriyor ve sana kendi seçtiğin bir matematik konusunu keşfetme şansı veriyor.
IA, hem Math AA (Analysis & Approaches) hem de Math AI (Applications & Interpretation) için geçerli, final notunun yüzde 20’sini oluşturuyor ve “personal exploration” formatında yazılan bir rapor. Yani karşında klasik bir test değil, senin merakınla şekillenen bir mini proje var.
Bu yazıda IA’nin temel yapısını, kriterleri ve 2025 syllabus vurgularını sade bir dille özetleyeceksin. Sonra adım adım yazım rehberini görecek, en sonda da kendi konunu seçmene yardım edecek 20 özgün Research Question fikri bulacaksın. Hedef, hem AA hem AI öğrencisi için, okunabilir, iyi yapılandırılmış ve yüksek puan potansiyeli olan bir IA yazmak.
IB Math IA, yazılı bir sınav değil, kişisel bir mathematical exploration. Yani senin seçtiğin bir soruyu, uygun matematikle sistemli şekilde araştırdığın bir çalışma.
Günlük hayattan, hobilerden, spordan, ekonomiden, psikolojiden ya da sosyal medyadan yola çıkabilirsin. Önemli olan, bu ilginin arkasına anlamlı bir matematik koyman ve sadece hikâye anlatmaman.
2025 rehberlerine göre çoğu okul 12 ile 20 sayfa arası bir uzunluk bekliyor. Bu sayfaların içinde grafik, tablo, formül, açıklama ve kısa bir kaynakça var.
Önerilen temel yapı şöyle olabilir:
Başlıkları İngilizce kullanmak yaygın. Metin dili ise okul politikasına bağlı, bazı okullar tamamen İngilizce isterken bazıları çift dilli çalışmaya izin veriyor. Paragrafları çok kesik kesik yazma, her paragraf içinde fikri toparlamaya çalış.
2025 syllabus için IA, 20 puan üzerinden beş kriterle değerlendirilir:
| Kriter | Puan | Neye bakılıyor? |
|---|---|---|
| Presentation | 4 | Düzen, başlıklar, grafiklerin açıklığı |
| Mathematical Communication | 4 | Semboller, gösterimler, açık açıklamalar |
| Personal Engagement | 3 | Kişisel ilgi, özgün yaklaşım |
| Reflection | 3 | Eleştirel düşünme, değerlendirme, sınırlılıklar |
| Use of Mathematics | 6 | Seviye, doğruluk, anlamlı kullanım |
Örnek bir okul rubric’ine bakmak istersen, IB Math IA taslak rubric örneği sayfa yapısı hakkında da fikir verebilir.
Grade Boundary’ler, bu 20 puanın hangi aralıklarda 5, 6 veya 7’ye dönüştüğünü gösterir. Yüksek not alan IA’ler genelde bütün kriterlerde dengeli.
Yeni IB dokümanlarında gerçek dünya uygulamaları, veri analizi ve güçlü Reflection bölümü açık şekilde öne çıkarılıyor. Yani:
Örneğin:
Veriyi, resmî kurumlar veya üniversite istatistik bölümlerinin açık veri sayfalarından alman, güvenilirlik açısından artı puan getirir.
İyi bir Research Question net, odaklı ve matematiksel olur.
Kötü örnek:
“Football maçları üzerine bir çalışma” çok geniş ve belirsiz.
Daha iyi örnek:
“Premier League’de home advantage etkisi logistic regression ile ne kadar açıklanabilir?”
Konu seçerken:
Başta 3 veya 4 kaba fikir yaz, sonra her biri için birer taslak Research Question üret, öğretmeninle tartış ve içinden birini seç.
Güçlü bir Introduction şu parçaları içerir:
Uzun tarihçe yazıp sayfaları doldurmak yerine, direkt probleme ve amacına odaklan. Örneğin:
“Bu çalışmada, İstanbul’da konut fiyatları ile metro istasyonuna uzaklık arasındaki ilişkiyi linear ve quadratic regression modelleri ile inceleyeceğim.”
Bu tür bir giriş, hem bağlamı hem de yöntemi sade biçimde verir.
IA’de sadece sonuç yazmak yeterli olmaz. Her önemli adımda şu soruyu cevapla:
AA öğrencisiysen calculus, proof, sequences, trigonometry gibi alanlar;
AI öğrencisiysen statistics, probability distributions, regression, simulation gibi araçlar senin için daha doğal adaylar.
Çok uzun ve tekrarlı hesaplamaları Appendix’e taşıyabilirsin. Ana metinde yöntem ve mantık merkezde olsun.
Gerçek veri kullanmak, özellikle Math AI için büyük avantaj. Genelde 30 ile 50 veri noktası, anlamlı bir istatistiksel analiz için iyi bir başlangıç seviyesidir.
Veri kaynaklarına örnek:
Veriyi düzgün tablo ve anlaşılır grafiklerle sun, her tabloya ve grafiğe kısa bir açıklama ekle. Outlier noktaları fark edip neden olabileceğini tartışman, Reflection puanına da katkı sağlar.
Interpretation kısmında, sayısal sonuçların gerçek hayatta ne anlama geldiğini yazarsın. Örneğin:
Reflection kısmında ise:
gibi konulara girersin.
Basit kalıp cümleler işini kolaylaştırır:
Son okumada hızlı bir kontrol listesi kullan:
Academic Honesty konusu çok ciddi. İnternetten hazır IA almak ya da metin kopyalamak, Extended Essay için de olduğu gibi ciddi disiplin sonuçları doğurur. ChatGPT gibi araçları fikir üretmek, plan yapmak veya cümlelerini kontrol etmek için kullanabilirsin ama son metin senin kendi sözlerin olmalı. Çalışmanın büyük ihtimalle Turnitin tarzı bir sisteme yükleneceğini unutma.
Her sorunun yanına uygun matematik türü de ekli:
AA öğrencileri bu konuların içinde daha teorik kısımları, örneğin model seçiminin matematiksel temellerini, fonksiyon analizini veya hata terimlerini inceleyerek derinleştirebilir.
Personal Engagement için IA’nin içinde kendi sesini hissettir:
Reflection için şu tür cümleler iş görür:
Samimi ol, ama günlük konuşma diline de çok kaçma, akademik ama doğal bir ton hedefle.
Kısaca dikkat etmen gereken yaygın hatalar:
Unutma, büyük not kayıpları genelde Use of Mathematics ve Reflection kriterlerinden geliyor.
Bu rehberde IA’nin amacını, yapısını, değerlendirme kriterlerini ve 2025 syllabus odaklarını gördün. Adım adım konu seçimi, Introduction, Mathematical Exploration, veri analizi, Interpretation ve Reflection bölümlerini nasıl kuracağını da netleştirdin. Üstüne, farklı seviyelerde kullanabileceğin 20 Research Question fikri okudun.
Şimdi küçük ama etkili bir aksiyon listesi:
İyi planlanmış, gerçekten ilgini çeken bir konuda yazılmış, dengeli bir çalışma ile Grade Boundary çizgisinin üstüne çıkma şansın ciddi şekilde artar. Doğru soruyu seç, matematiği temiz kullan, sürece güven ve IA’ni kendi hikâyen haline getir.
Bir ormanın kesilmesine “evet” ya da “hayır” demek kolay görünebilir, ama IB Environmental Systems and Societies (ESS) içinde önemli olan kararın kendisi değil, neden o
Bir nehri kirleten fabrikanın bacası sadece duman mı çıkarır, yoksa görünmeyen bir fatura da mı üretir? IB ESS’de environmental economics, tam olarak bu görünmeyen faturayı
Bir nehre atılan atık, bir gecede balıkları öldürebilir, ama o atığın durması çoğu zaman aylar, hatta yıllar alır. Çünkü çevre sorunları sadece “bilim” sorusu değil,
Şehirde yürürken burnuna egzoz kokusu geliyor, ufuk çizgisi gri bir perdeyle kapanıyor, bazen de gözlerin yanıyor; bunların hepsi urban air pollution dediğimiz konunun günlük hayattaki
Şehir dediğimiz yer, sadece binalar ve yollardan ibaret değil, büyük bir canlı organizma gibi sürekli besleniyor, büyüyor, ısınıyor, kirleniyor, bazen de kendini onarmaya çalışıyor. IB
IB ESS Topic 8.1 Human populations, insan nüfusunun nasıl değiştiğini, bu değişimin nedenlerini ve çevre üzerindeki etkilerini net bir sistem mantığıyla açıklar. Nüfusu bir “depo”
Bir gün marketten eve dönüyorsun, mutfak tezgahına koyduğun paketli ürünlerin çoğu, aslında üründen çok ambalaj gibi görünüyor. Üstüne bir de dolabın arkasında unutulan yoğurt, birkaç
Evde ışığı açtığında, kışın kombiyi çalıştırdığında ya da otobüse bindiğinde aslında aynı soruyla karşılaşıyorsun, bu enerjiyi hangi kaynaktan üretiyoruz ve bunun bedelini kim ödüyor? IB
Bir musluğu açtığında akan su, markette aldığın ekmek, kışın ısınmak için yaktığın yakıt, hatta telefonunun içindeki metal parçalar; hepsi natural resources (doğal kaynaklar) denen büyük
Gökyüzüne baktığında tek bir “hava” var gibi görünür, ama aslında atmosfer kat kat bir yapı gibidir ve her katın görevi farklıdır. IB Environmental Systems and