IB Felsefe Extended Essay Yazım Rehberi: Adım Adım İpuçları ve 20 Araştırma Sorusu Önerisi

IB Felsefe Extended Essay, öğrencilerin araştırma ve yazma becerilerini geliştirmesi için önemli bir fırsat sunuyor. Kendi ilgi alanına odaklanan bir araştırma sorusu belirlemek, bu sürecin en heyecan verici kısmı. Bağımsız çalışma sayesinde öğrenciler disiplinli olmayı, doğru kaynak seçmeyi ve bulgularını güvenle sunmayı öğreniyor.

Bu rehberde, IB Felsefe Extended Essay’in temel hedeflerini ve gereksinimlerini sade bir dille açıklayacağım. Hangi becerileri kazanacağınızı, başarılı bir akademik yazım için neleri göz önünde bulundurmanız gerektiğini netleştireceğim. Ayrıca, düşünmeye değer 20 örnek araştırma sorusu fikri ile sizi buluşturacağım. IB Extended Essay yolculuğunuzda yol gösterici, pratik ve anlaşılır bir kaynak arıyorsanız doğru yerdesiniz.

IB Felsefe Extended Essay’in Temelleri

IB Felsefe Extended Essay, Diploma Programı içinde öğrencilerin araştırmacı kimliği ile tanıştığı önemli bir durağı oluşturur. 4.000 kelimelik bu bağımsız çalışma, felsefi düşüncenin pratik ve derin bir uygulamasıdır. Öğrenciler sadece yazı yazmayı değil, düşünmeyi, sorgulamayı ve eleştiriyi de öğrenirler. Felsefenin sınırları zorlayan tarafı, burada araştırma sürecinin merkezindedir.

Felsefe Extended Essay Nedir?

Felsefe Extended Essay (EE), IB Diploma Programı’nın temel bileşenlerinden biridir. Öğrenci bu makalede, kendi seçtiği bir felsefi sorunu titizlikle analiz edip tartışır. Amaç, bağımsız düşünme ve orijinal katkı sunmayı teşvik etmektir. EE, sadece teorik bilgi değil, aynı zamanda kişisel görüşünüzü geliştirmenizi de ister. Genellikle yaklaşık 4.000 kelime uzunluğunda olan bu çalışma ile ele alınan konu daraltılır, araştırılır ve özgün bir perspektiften ele alınır.

Bu süreç, öğrenciye bağımsız bir araştırmacı olma fırsatı verir. Diploma almak için zorunlu olan Extended Essay, IB’nin resmi açıklamasında belirtildiği gibi hem bir öğrenme aracı hem de önemli bir değerlendirme unsurudur.

IB’nin EE için Belirlediği Kriterler

Felsefe branşında başarılı bir EE yazmak için IB’nin açıkça tanımlanmış dört temel kriteri vardır:

• Odak ve Yöntem: Araştırma konusu başlangıçta net biçimde tanımlanmalı ve makalenin tamamında bütünlüğü korunmalı. Seçilen metodoloji, felsefi tartışmaya uygun ve analitik olmalıdır.
• Bilgi ve Anlayış: Konuya dair kavramlar ve temel felsefi argümanlar detaylı olarak incelenmelidir. Öğrencinin yalın bilgiyle yetinmeyip, bu bilgileri anlamlı bir bütüne dönüştürmesi beklenir.
• Eleştirel Düşünme: Tezlerin ispatı, karşıt görüşlerin tartışılması ve mantıksal tutarlılığın korunması esastır. Her iddia güçlü gerekçelerle desteklenmeli, metin düşünce yapısıyla okuyucuyu ikna etmelidir.
• Sunum ve Katılım: Yazının dil, biçim ve düzen açısından akademik standartlara uygun olması gerekir. Ayrıca danışmanla yapılan düzenli görüşmeler ve sürece aktif katılım da değerlendirilir.

IB tarafından belirlenen EE standartları ve değerlendirme aşamaları hakkında daha fazla bilgiye What is the extended essay? sayfasından ulaşabilirsiniz.

Felsefede Başarılı Bir EE Konusu Seçmenin İncelikleri

Felsefi bir Extended Essay’de konu seçimi, yolculuğun en kritik adımlarından biridir. Her öğrencinin kendi ilgi ve merakına göre kazandırıcı bir başlık seçmesi için dikkat etmesi gereken bazı noktalar var:

• Özgünlük: Konu, sıradan felsefi tartışmalardan farklı olmalı. Kendi bakışınızı ya da özgün bir soruyu merkeze almak, makalenizi daha değerli kılar.
• Araştırılabilirlik: Seçilen sorunun hem kaynaklara erişim açısından hem de metodoloji bakımından ulaşılabilir olması gerekir. Gerektiğinde klasik metinlere veya çağdaş yorumlara ulaşabileceğinizden emin olun.
• Daraltma: Geniş bir felsefi tema yerine, belirgin ve sınırları çizilmiş bir soru ile başlamak işleri kolaylaştırır. Örneğin, “Mutluluk nedir?” yerine “Aristoteles’in mutluluk tanımı ve çağdaş etik eleştirileri arasındaki temel farklar nelerdir?” gibi spesifik ve ölçülebilir bir soru daha başarılı sonuç verir.

Konunuzu belirlerken, IB Felsefe Extended Essay için hazırlık ve bireysel rehberlik hakkında detaylı bilgiye Saksı Kampüs rehberinde rastlayabilirsiniz.

Başarıya giden yolda, konu belirleme sürecini aceleye getirmeyin. İlginizi çeken bir alan bulduğunuzda gerekli kaynaklar, analitik yaklaşım ve danışman desteğiyle, EE sürecini hem keyifli hem de verimli bir hale çevirebilirsiniz.

Felsefi EE Yazım Süreci ve İpuçları

Felsefe EE yazım süreci başta karmaşık görünebilir ama sistemli ilerlerseniz yol çok daha kolaylaşır. Araştırma sorusundan kaynak seçimine, yapılandırmadan kendi sesinizi bulmaya ve hatalardan kaçınmaya kadar adım adım ilerlemeniz gerekir. Burada, etkili ve özgün bir felsefi makale için işin püf noktalarını paylaşıyorum.

Araştırma Sorusu Nasıl Oluşturulur?

İyi bir felsefe EE’in en önemli yapı taşı, araştırma sorusudur. Sorunuz hem net hem de sınırlandırılmış olmalı. Konunuzun tümünü kapsayan ama gereksizce geniş olmayan bir soru onu ayakta tutar.

Felsefi araştırma sorusunu oluştururken şu adımları izleyebilirsiniz:

• Kapsamı Daraltın: Geniş felsefi kavramlar yerine, tek bir argüman, filozof veya kavrama odaklanın. “Adalet nedir?” yerine “Rawls’un adalet anlayışı ile Nozick’in görüşleri arasındaki temel farklar nelerdir?” gibi bir soru çok daha etkili olur.
• Tartışmaya Açık Olmalı: Cevabı tek bir cümleyle biten bir soru yerine, farklı bakış açılarını tartışmaya açık olanları seçin.
• Özgünlük Katın: Kişisel ilgi alanınızdan, günlük yaşamdan veya çağdaş problemlerden esinlenin.
• IB kriterlerini unutmayın: IB Felsefe için belirli odak ve yöntem gerekliliklerine uygun sorular sormaya çalışın.

Daha ayrıntılı bir yol haritası için Bir felsefe yazısı nasıl okunur? kaynağında pratik örnekler ve öneriler bulabilirsiniz.

Akademik Kaynaklar ve Referanslama

Felsefi bir EE’de kullandığınız kaynaklar geniş bir yelpazeye yayılabilir. Temel felsefi metinler, çağdaş makaleler ve güvenilir akademik yorumlar her zaman önde gelir.

Felsefe EE’de öne çıkan başlıca kaynak türleri:

• Klasik Felsefe Metinleri: Platon’un Devlet’i, Kant’ın Saf Aklın Eleştirisi gibi temel eserler.
• Çağdaş Makaleler ve Kitaplar: Son yıllarda yayımlanan felsefi analizler, dergiler ve kitap bölümleri.
• Akademik Veritabanları: JSTOR, Philosopher’s Index gibi toplu kaynaklar.
• Güvenilir Online İçerik: Yazarları ve yayıncısı bilinen, referans verebileceğiniz güvenilir web siteleri.

Referans verirken mutlaka tutarlı bir sistem (MLA, APA veya IB’nin önerdiği Chicago stili) kullanın. Kaynak göstermeden yapılan alıntı ve özetler, özgünlüğünüzü zedeler. Gerekirse IB’nin Extended Essay rehberine başvurun.

Yapılandırma ve Paragraflandırma Stratejileri

Dört bin kelimelik bir EE, iyi planlandığında çok daha okunur hale gelir. Makalenizi net bir şema üzerinden kurgulamanız şart. Temelde üç ana bölüm vardır:

1. Giriş: Araştırma sorusunu sunun. Konunun niçin önemli olduğunu ve yönteminizi kısaca belirtin.
2. Gelişme: Tezlerinizi, argümanlarınızı ve karşıt görüşleri sistematik şekilde paragraflara yayın. Her paragraf bir ana düşünceyi taşımalı. Mantıksal geçişler ve bağlantılar net olmalı.
3. Sonuç: Sorunuzu tekrar gündeme getirin. Temel bulgularınızı özetleyin ve kendi yorumunuzu ekleyin.

Ek olarak, her bölümden önce maket bir plan oluşturmak işinizi kolaylaştırır. Daha fazla pratik ipucu ve örnek için Saksıkampüs’teki rehbere göz atabilirsiniz.

Eleştirel Düşüncenin ve Kendi Sesinin Önemi

Felsefi bir EE’de başkasının fikirlerini tekrar etmek yeterli olmaz. Okuyucu, sizin konuyu nasıl yorumladığınızı ve ne düşündüğünüzü duymak ister.

Bunu başarmak için:

• Argümanların güçlü ve zayıf yönlerini tartın.
• Karşıt görüşlere açıkça yer verin ve bunlara cevap verin.
• Kendi fikirlerinizi temellendirin.
• Kişisel bakış açınızı metinde hissettirin, ancak aşırı öznel olmaktan kaçının.

Felsefi yazıda “kendi sesinizi bulmak” sıklıkla anlatılır. Bu, basitçe düşündüğünüz gibi yazmak ama bunu destekli ve mantıklı şekilde sunmak anlamına gelir. Yazma sürecinin aslında bir çeşit düşünceyle sohbet etmek gibi ilerlediğini, “yazarken düşünmenin” değerini Felsefi Eylem Olarak Yazma ve Konuşma makalesinde detaylı bulabilirsiniz.

Sık Yapılan Hatalar ve Bunlardan Kaçınma Yolları

Birçok öğrenci, küçük ama ciddi hatalarla puan kaybediyor. Dikkat etmeniz gereken başlıca noktaları şöyle sıralayabilirim:

• Kaynak belirtmeden alıntı yapmak: Bu ciddi bir etik ihlaldir, mutlaka kaynak gösterin.
• Çok genel veya belirsiz bir soru seçmek: Sorunuz ne kadar dar ve somut olursa, sonucu o kadar net çıkar.
• Kendi yorumunu eklememek: Sadece özetlemekle yetinmeyin, mutlaka analiz edin ve değerlendirin.
• Yapı eksikliği: Paragraflar arasındaki geçişlere dikkat edin, her bölümün bir nedeni ve sonucu olsun.
• Düzensiz dil ve anlatım: Dil bilgisini ve ifadeleri özenle kontrol edin; sade, anlaşılır ve tutarlı bir dil kullanın.

Felsefe EE yazımında doğru yolu bulmak için süreç boyunca notlar alın, plan yapın ve danışmanınızdan aktif olarak geri bildirim isteyin. Detaylı biçimlendirme ve sunum ipuçları için NIST LibGuides’in format rehberini inceleyebilirsiniz.

Adımları takip ederek ve sık yapılan hatalardan uzak durarak, ortaya gerçek anlamda başarılı bir Felsefe Extended Essay çıkarabilirsiniz.

Felsefe Extended Essay için 20 Araştırma Sorusu Fikri

Bir felsefe Extended Essay’in en heyecan verici yanlarından biri, kendi ilgine uygun araştırma sorusu bulmak. Soru ne kadar özgün ve net olursa, yazı o kadar güçlü olur. Kapsamı çok geniş tutmak işleri zorlaştırır. Sana bu süreçte ilham verecek, felsefenin farklı alanlarına yayılmış 20 araştırma sorusu fikrini sıralıyorum. Listeyi incelerken, kendi merakına ya da okuduğun bir felsefi esere yakın hissettiğin başlıkları seçebilirsin. Bu soruların her biri uygulamaya açık ve IB standartlarına uygun bir başlangıç noktası.

Etik (Ahlak Felsefesi)

Etik, “doğru” ile “yanlış” arasındaki çizgiyi çizmeye çalışır. Felsefi essaylerde etik sorular çok tercih edilir çünkü güncel olaylarla da kolaylıkla ilişkilendirilebilir.

• Kant’ın ödev ahlakı kuramı, günümüz sağlık etiği sorunlarında uygulanabilir mi?
• Görev ahlakı ile faydacılık arasında mutluluk kavramı nasıl farklı tanımlanır?
• Hayvan hakları bağlamında Singer’ın görüşleri ile geleneksel etik arasındaki karşıtlıklar nelerdir?
• Toplumsal adalet tartışmasında Rawls’un “cehalet perdesi” düşüncesi geçerli midir?
• Bir görevin sadece niyetle mi yoksa sonuçla mı ahlaki olacağına nasıl karar verilir?

Epistemoloji (Bilgi Felsefesi)

Epistemoloji, bilginin kaynağını, doğasını ve sınırlarını sorgular. Bilgiyle ilgili araştırma soruları, soyut düşünceyle yakın temasta olanlar için ilgi çekicidir.

• “Bilgi nedir?” sorusu, Gettier problemleri ile nasıl karmaşık bir hale gelmiştir?
• Doğruluk teorilerinde pragmatizm ve gerçekçilik arasındaki temel farklar nelerdir?
• İnsan algısı yanılgıya açıksa, kesin bilgiye ulaşmak mümkün müdür?
• Sosyal medya çağında bilgi otoritesi yeniden mi tanımlanıyor?
• Wittgenstein’ın dil oyunları yaklaşımı, anlam ve bilgi ilişkisini nasıl etkiler?

Metafizik

Metafizik, varoluşun temellerini ve gerçekliğin yapısını sorgular. Merakın “evren neden böyle?” gibi daha derin sorulara yöneliyorsa bu alanda yazmak çok keyifli olabilir.

• Determinizm ve özgür irade çelişkisi gerçek bir çelişki mi?
• Zihin-beden problemi, günümüzdeki bilinç araştırmaları ışığında nasıl değerlendirilebilir?
• Platon’un idealar kuramı günümüz bilimsel gerçeklikle bağdaştırılabilir mi?
• Kişisel kimlik zaman içinde nasıl süreklilik gösterir?
• Evrensel ahlak yasası mümkün müdür, yoksa ahlak göreli midir?

Siyaset Felsefesi

Siyaset felsefesi, toplumsal düzen, hak, özgürlük ve devletin rolleri ile ilgilenir. Güncel ya da tarihsel olaylara bakış açısı kazandırır.

• Bireysel özgürlük çağında, devletin yurttaşlarını koruma hakkı ne kadar sınırlandırılabilir?
• Hobbes’un toplumsal sözleşme kuramı modern devlette hâlâ geçerli mi?
• Demokrasi çoğunluğun tiranlığına yol açabilir mi?
• Mülkiyet hakkı, eşitlik ilkeleriyle çelişir mi?
• Azınlık haklarının korunmasında çoğunluk iradesi sınırlandırılmalı mı?

Dil Felsefesi ve Diğer Alanlar

Dil felsefesi, kelimelerin anlamı, iletişimin doğası ve düşüncenin diliyle ilgili konuları inceler. Ayrıca günlük hayatta karşılaştığımız paradokslar ve felsefi sorgulamalar da konu olabilir.

• Anlam, kullanıma mı yoksa zihinsel temsillere mi dayanır?
• Sanal gerçeklikte “gerçeklik” kavramı değişiyor mu?
• Yapay zekânın etik sınırları nedir?
• Kötü ve iyi kavramları toplumsal yapıya mı yoksa evrenselliğe mi dayanır?
• Mutluluk evrensel midir, yoksa kültürel mi inşa edilir?

Her bir soru IB’nin araştırmaya teşvik eden ve tartışmaya açık olma beklentisini karşılıyor. Kendi Extended Essay’in için uygun araştırma sorusunu seçerken, başlıkları daha da daraltmayı unutma. Ayrıca daha fazla fikir ve yeni örnekler arıyorsan, Philosophy Extended Essay Topics and RQs for IB Students sayfasına göz atabilirsin. Güçlü bir EE için önce iyi bir soru bulmak, yolun yarısını geçmek gibidir, unutma!

Başarılı Felsefi EE Yazmanın Akademik ve Kişisel Katkıları

IB Felsefe Extended Essay yazmak, yalnızca güçlü bir araştırma yeteneği kazandırmaz; aynı zamanda kişisel gelişimin için de eşsiz bir fırsat oluşturur. Hazırlık süreci, okuldaki başarıdan sosyal ilişkilerine ve gelecekteki yaşam görüşüne kadar birçok alana dokunur. Felsefi bir EE yazarken kazandığın beceriler, yaşam boyu değerini koruyan bir enstrüman gibi yanında kalır—ve bu katkılar, düşündüğünden çok daha fazladır.

Akademik Katkılar

Başarılı bir felsefi EE yazarken, klasik sınav becerilerinin çok ötesine geçersin. İşte bu sürecin akademik hayatına kattıkları:

• Güçlü Araştırma ve Okuma Alışkanlığı: Kütüphanede geçirilen saatler, makale taramaları ve felsefi metinlerle boğuşmak, bilgiye ulaşma ve derinlemesine analiz etme gücünü artırır.
• Analitik Düşünme Becerisi: Her cümleye sorgulayan gözle bakmayı öğrenirsin. Felsefi argümanlar arasındaki ince farkları ayırt etmek derslerde avantaj sağlar.
• Tutarlı Yazı ve Sunum Yeteneği: Akademik standarda uygun bir metin üretmek için sabırlı olursun. Paragrafların dengesi, argümanın güçlendirilmesi ve etkili kaynak kullanımı gibi yetkinlikler, üniversite hayatında da işine yarar.
• Verimli Zaman Yönetimi: Uzun soluklu bir projeyi bölmek, planlamak ve teslim tarihlerine sadık kalmak, diğer büyük ödev ve projelerde de etkili bir alışkanlık kazandırır.

Felsefe ve eleştirel düşünce eğitiminin akademik faydalarını daha detaylı olarak Felsefe Okumanın İnsan Üzerindeki Faydaları başlıklı yazıda bulabilirsin.

Kişisel Katkılar ve Gelişim

Felsefi bir EE yazarken kazandığın yetenekler sadece okul sıralarıyla sınırlı kalmaz. Bu süreç, sana bakış açını değiştirme ve kendini daha iyi tanıma fırsatı da sunar:

• Özgüven ve Kendi Sesini Bulma: Yazdıklarınla başta danışmanına ve sonra daha geniş bir topluluğa bir şey anlatırsın. Fikirlerini temellendirmek, düşüncelerini açıkça yazmak büyük bir içsel güven kazandırır.
• Sabır ve Kararlılık Geliştirme: Bir konuyu haftalarca irdelemek, vazgeçmeden devam etmek, sabır ve azmini güçlendirir. Küçük bir problemde hemen pes etmemeyi öğrenirsin.
• Eleştirel Bakış Geliştirme: Kendi düşüncelerine bile mesafeyle yaklaşmak, farklı görüşleri anlamaya çalışmak, günlük hayatta akıl yürütme biçimini şekillendirir.
• Empati Kurmak ve Perspektif Değiştirmek: Farklı filozoflarla, akımlarla tanıştıkça dünyaya farklı pencerelerden bakabilmeyi öğrenirsin. Bu, sosyal ilişkilerinde de daha anlayışlı biri olmanı sağlar.
• Bağımsız Çalışma ve Sorumluluk Almak: Kendi başına yol haritası çizmek, süreci yönetmek ve nihai ürünü ortaya koymak sana yaşam boyu kullanacağın bir özgürlük hissi kazandırır.

Felsefi bakış açısının kişisel gelişime etkisiyle ilgili daha fazla örnek ve bilgi için Akademik Felsefe Bir Meslek Olarak Nasıl Bir Şey? yazısında filozofların deneyimlerini görebilirsin.

Neden Önemli? Günlük Hayata Yansımalar

Felsefi EE süreci seni sadece okuldaki bir öğrenci olmaktan çıkarıp, gerçek hayatta karar verirken daha sağlam ve akılcı olman için hazırlar. Kimi zaman aile içinde bir tartışmada, kimi zaman arkadaş çevrende mantıklı argüman kurduğunu fark edersin. Bu hem konuşmalarında hem de kararlarında kendini belli eder.

Felsefi düşüncenin günlük yaşamda oluşturduğu farklı bakış açıları ve pratik yararları hakkında Felsefe Bir Zamanlar Yaşıyordu yazısı da ilginç bir pencere sunuyor.

Sonuçta, IB Felsefe EE yalnızca bir diploma gerekliliği değil, düşünce ufkunu genişleten, seni akademik ve kişisel olarak ileri taşıyan bir deneyimdir.

Sonuç

Kendi ilgi alanına odaklanıp özgün bir araştırma sorusu seçmenin, IB Felsefe Extended Essay başarının anahtarı olduğunu unutma. Süreç boyunca disiplinli çalışmak, güvenilir kaynaklara ulaşmak ve kendi sesini bulmak sana yalnızca akademik değil, kişisel olarak da büyük katkı sağlar.

Akıllı bir planlama, açık iletişim ve eleştirel bakış açısıyla hazırlanmış bir EE, hem notlarını yukarı taşır hem de düşünce dünyanı zenginleştirir. Sorunun dar, net ve tartışmaya açık olması önemli; ayrıca doğru referans verme ve tutarlı bir yapı da gözden kaçırılmamalı.

Yazmaya başlarken burada paylaşılan ipuçları ve soru örneklerinden ilham al, ortaya güçlü ve samimi bir çalışma çıkar. Vakit ayırdığın için teşekkürler. Fikirlerini ve deneyimlerini yorumlarda paylaşmayı, yeni rehberler için blogu takipte kalmayı unutma!