IB’de English B dersi alıyorsan, Internal Assessment denince aslında Individual Oral (IO) sınavından bahsedildiğini bilmek önemli. Yani “IA notun” büyük ölçüde bu 15 dakikalık sözlü performans üzerinden hesaplanıyor.
Genelde yapı çok net: yaklaşık 10 dakika hazırladığın sunum, ardından 5 dakika öğretmeninle soru cevap bölümü. SL ve HL ayrıntıları okuluna göre biraz değişebilir, ancak HL’de bu 10 + 5 formatı standart hale geldi. SL’de bazı okullar daha kısa, görsel temelli bir yapı kullanıyor, o yüzden kendi öğretmeninin verdiği kılavuzu dikkatle okumak şart.
Birçok öğrenci aynı noktada takılıyor: “Global issue nasıl seçeceğim?”, “İki metni nasıl bağlayacağım?”, “Teacher question gelince ne söyleyeceğim?”. Bu rehber, tam burada devreye giriyor. Amacın çok açık: IB English B IO yapısını netleştirmek, adım adım hazırlık ve yazım stratejisi vermek ve sonunda da sana ilham verecek 20 özgün research question örneği sunmak.
IO’yu, English B için “küçük bir sözlü Extended Essay” gibi düşünebilirsin. Kısa sürüyor, ama analiz derinliği ve yapı açısından oldukça ciddi bekleniyor. Üstelik IO, final English B notunun yaklaşık %25’ini oluşturuyor, yani Grade Boundary çizgilerini doğrudan etkiliyor.
HL’de temel görev şu: bir literary work içinden bir extract ve non‑literary body of work içinden bir extract seçiyorsun, ortak bir global issue belirliyorsun ve bu iki parçanın içerik ve biçim üzerinden bu konuyu nasıl sunduğunu açıklıyorsun. SL’de bazı okullar daha görsel stimulus temelli bir Internal Assessment kullanıyor, bu yüzden kendi syllabus dokümanına bakmak önemli.
Daha teknik bir genel bakış görmek istersen, WAB’in hazırladığı IO açıklaması da güzel bir çerçeve sunuyor, bunun için şu sayfaya göz atabilirsin: Self-Taught Language A: Individual Oral – WAB Learns.
Photo by Polina Tankilevitch
Resmi süre toplam 15 dakika. Bunun yaklaşık 10 dakikası senin hazırladığın sunum, 5 dakikasıysa teacher ile kısa bir sohbet şeklinde ilerliyor. Kulağa uzun gelebilir, ama heyecanla konuşurken 10 dakika saniyeler gibi akıp gidebilir.
Pratik bir zaman dağılımı şöyle olabilir:
Bu süreleri bir “katı kural” gibi değil, rehber gibi düşünmek iyi olur. Evde ya da okulda prova yaparken mutlaka süre tut, kendi sesini kaydet ve bu dağılıma ne kadar uyabildiğine bak. Zaman yönetimi iyi olan bir IO, Criterion C puanını doğrudan yükseltir.
HL IO formatında genellikle:
kullanılır. Bu metinlerin hepsi derste işlenmiş olmalı, yani sınıf dışında tek başına okuduğun bir romanı genelde IO’da kullanamazsın.
Her metinden 20–40 satırlık birer extract seçilir. Bu extract:
Böylece tek bir küçük parça üzerinden hem anlamı hem de dili güçlü biçimde analiz edebilirsin.
IO’da puanlama üç ana criterion üzerinden yapılır. Mantığı görmek için kısa bir tablo yararlı olur.
| Criterion | Odak | Nelere Bakılır? |
|---|---|---|
| A | Language | Kelime çeşitliliği, grammar doğruluğu, register uygunluğu, pronunciation ve akıcılık |
| B | Message | Global issue’yu ne kadar derin anlattığın, metinleri ne kadar iyi anladığın, örnek kullanımı |
| C | Focus & Organization | Yapının netliği, giriş‑gelişme‑sonuç dengesi, süre ve konuya odaklanma |
Üst banda yaklaşmak için basit ama etkili birkaç ipucu:
IB, her oturumda resmi Grade Boundary tablolarını güncelliyor. IO notun, Paper 1, Paper 2 ve diğer Internal Assessment bileşenleriyle birleşince genel English B puanını belirliyor. Bu yüzden IO’yu “ufak bir sözlü” olarak görmek yerine, final skoru ciddi etkileyen bir parça olarak görmek daha doğru.
IO’da her şey global issue seçimiyle başlıyor. Konun çok netse, metin seçimi, outline ve analiz de çok daha kolay akıyor. Konun belirsizse, en iyi dil kullanımı bile puanı yukarı çekmekte zorlanıyor.
IB global issue tanımını üç özelliğe ayırır:
English B’de sık kullanılan bazı alanlar ve kısa örnekler:
Global issue cümleni ne kadar net yazarsan, IO sırasında odaklanmak da o kadar kolay olur.
Metin seçerken birkaç filtre kullanmak işini çok kolaylaştırır:
Roman mı, kısa öykü mü? Kısa öyküler genelde sınırlı karakter ve olay örgüsü sunduğu için süre yönetimi açısından daha kontrollü olabilir. Romanlar ise daha geniş bir bağlam sunar, ama extract seçimini daha dikkatli yapmanı gerektirir.
Non‑literary body of work için en az 2–3 metinden oluşan, aynı global issue’yu farklı açılardan gösteren bir grup seçmek iyi bir strateji olur.
Extract seçimi, IO’nun kalbidir. Aşağıdaki adımları kullanabilirsin:
Burada denge önemli. Çok açıklayıcı ama dil açısından sade bir bölüm seçersen analiz malzemen sınırlı kalır. Dili ve anlamı zengin olan, ama yine de rahat anladığın bir parça en iyi sonucu verir.
Sık görülen hataları baştan bilmek, seni gereksiz puan kayıplarından kurtarır:
Bu tür seçim hataları, özellikle Criterion B ve C’de orta banda sıkışmana yol açar. Doğru metin ve extract ile, aynı dil seviyesiyle bile çok daha yüksek skor almak mümkün.
Bu kısmı bir “checklist” gibi kullanabilirsin. Her adımı işaretleyerek ilerlemek, panik yerine kontrol hissi verir.
IB, IO için sadece 10 bullet point içeren kısa bir outline’a izin veriyor. Bu noktalar tam cümle olmamalı; tek kelime ya da kısa ifade şeklinde olursa daha güvenli olur ve “script” izlenimi vermez.
Basit bir yapı şöyle olabilir:
Konuşma sırasında bu noktaları okumak yerine, sadece göz ucuyla bakıp ne hakkında konuşacağını hatırlatması için kullanmalısın.
Girişte üç temel adım yeter:
Burada uzun plot özeti yapmak yerine, “neredeyiz, kim var, hangi fikir ön planda” sorularına kısa cevaplar vermen yeterli olur.
Her extract için aynı mantığı tekrar etmek, hem senin hem de dinleyenin işini kolaylaştırır:
Kendine sürekli “so what?” sorusunu sor. Yani “yazar neden bu kelimeyi, bu imgeyi, bu renkleri seçmiş ve bu seçim global issue’yu nasıl daha güçlü hale getiriyor?”.
Sonuç bölümünde yeni örnek verme. Sadece:
Bu kısım, IO’yu “analysis only” seviyesinden çıkarıp daha olgun, düşündürücü bir seviyeye taşır.
Öğretmen sorularından korkmak yerine, onları “ekstra puan fırsatı” gibi görebilirsin. Genelde sorular:
ister. Ezberlenmiş cevaplardan uzak dur. Soruyu anlamazsan “Could you please rephrase the question?” demekten çekinme. Kısa duraklamalar doğal, önemli olan düşünerek mantıklı bir cevap vermen.
Kendi sesini kaydedip süre tutmak, en etkili prova yöntemlerinden biridir. Pronunciation ve intonation üzerinde çalışmak için kaydı birkaç kez dinleyebilirsin.
Basit bir bağlaç listesi çıkar: “however, on the other hand, in contrast, for example, as a result, in the end” gibi ifadeleri bilinçli kullanmak, konuşmanı daha organize gösterir ve Criterion C puanını yükseltir.
Farklı prova türleri dene:
Bu tekrarlar, gerçek sınav günü heyecanını ciddi biçimde azaltır.
Aşağıdaki soruları doğrudan kopyalamak yerine, kendi works ve global issue seçimine göre hafifçe uyarlaman çok daha sağlıklı olur. Hepsi English B HL IO formatına uygun, iki work’ü karşılaştırmaya açık yapıda tasarlandı.
IB English B IO’yu, sadece bir sözlü sınav değil, kendi düşünce tarzını ve İngilizce ifade gücünü gösterebileceğin bir alan olarak görmek büyük fark yaratır. Doğru global issue ve metin seçimi, sağlam bir outline, dengeli analiz ve bol prova ile bu süreci kontrol altına alabilirsin.
İlk adım olarak bugün küçük ama somut bir şey yap: bir global issue cümlesi yaz, olası iki work seçeneğini not et ya da 5 dakikalık kısa bir prova kaydı al. Resmi detaylar için mutlaka okulunun kütüphane sayfasındaki IB dokümanlarına ve güvenilir .edu uzantılı akademik kaynaklara göz at.
Unutma, Internal Assessment sadece bir not değil, ileride Extended Essay ve üniversite sunumları için de güçlü bir hazırlık. Ne kadar çok pratik yaparsan, o kadar özgüvenli bir IO deneyimi yaşayacaksın.
Bir ormanın kesilmesine “evet” ya da “hayır” demek kolay görünebilir, ama IB Environmental Systems and Societies (ESS) içinde önemli olan kararın kendisi değil, neden o
Bir nehri kirleten fabrikanın bacası sadece duman mı çıkarır, yoksa görünmeyen bir fatura da mı üretir? IB ESS’de environmental economics, tam olarak bu görünmeyen faturayı
Bir nehre atılan atık, bir gecede balıkları öldürebilir, ama o atığın durması çoğu zaman aylar, hatta yıllar alır. Çünkü çevre sorunları sadece “bilim” sorusu değil,
Şehirde yürürken burnuna egzoz kokusu geliyor, ufuk çizgisi gri bir perdeyle kapanıyor, bazen de gözlerin yanıyor; bunların hepsi urban air pollution dediğimiz konunun günlük hayattaki
Şehir dediğimiz yer, sadece binalar ve yollardan ibaret değil, büyük bir canlı organizma gibi sürekli besleniyor, büyüyor, ısınıyor, kirleniyor, bazen de kendini onarmaya çalışıyor. IB
IB ESS Topic 8.1 Human populations, insan nüfusunun nasıl değiştiğini, bu değişimin nedenlerini ve çevre üzerindeki etkilerini net bir sistem mantığıyla açıklar. Nüfusu bir “depo”
Bir gün marketten eve dönüyorsun, mutfak tezgahına koyduğun paketli ürünlerin çoğu, aslında üründen çok ambalaj gibi görünüyor. Üstüne bir de dolabın arkasında unutulan yoğurt, birkaç
Evde ışığı açtığında, kışın kombiyi çalıştırdığında ya da otobüse bindiğinde aslında aynı soruyla karşılaşıyorsun, bu enerjiyi hangi kaynaktan üretiyoruz ve bunun bedelini kim ödüyor? IB
Bir musluğu açtığında akan su, markette aldığın ekmek, kışın ısınmak için yaktığın yakıt, hatta telefonunun içindeki metal parçalar; hepsi natural resources (doğal kaynaklar) denen büyük
Gökyüzüne baktığında tek bir “hava” var gibi görünür, ama aslında atmosfer kat kat bir yapı gibidir ve her katın görevi farklıdır. IB Environmental Systems and