IB Diploması (International Baccalaureate) ile Portekiz’de lisans okumak istiyorsun, ama “IB’yi kabul ediyorlar mı, kaç puan lazım, dil şartı ne” soruları kafanı karıştırıyor olabilir. Haklısın, çünkü Portekiz’de IB genel olarak tanınıyor, ama her üniversite ve her bölüm aynı şekilde değerlendirmiyor.
Kısa cevap şu: Devlet ve özel üniversitelerin büyük kısmı IB’yi yabancı lise yeterliliği olarak kabul ediyor, fakat minimum puan, HL ders şartı, dil seviyesi ve başvuru kanalı programdan programa değişebiliyor. Bu yüzden “IB kabul ediyor” cümlesi tek başına yetmiyor.
Bu yazıda, başvuruya başlamadan önce bilmen gerekenleri sade bir dille toparlayacağım. En sonda da, resmi sayfalara yönlendiren linkli bir tablo bulacaksın. Bu tabloyu kullanırken önceliğin hep aynı olsun: bölümün resmi kabul sayfası.
Portekiz’de IB ile başvuruyu bir “tek kapı” gibi düşünme. Daha çok, aynı binaya açılan farklı girişler var. Bazı okullar “International Students” çağrısı ile alıyor, bazıları fakülte bazlı değerlendiriyor, bazıları da IB notlarını yerel not sistemine çevirip sıralama yapıyor.
Başlamadan önce 4 kavramı netleştirmek işini çok kolaylaştırır:
Bu temel taşlar yerine oturursa, gerisi daha yönetilebilir olur.
Bazı programlarda “en az 24” gibi alt sınırlar görülebilir. Bu, IB Diploma’nın geçme barajıyla da uyumlu olduğu için sık duyulur. Ama pratikte, popüler bölümlerde bu sayı “giriş için yeten” değil, “başvurunun açılmasını sağlayan” bir eşik olabilir. Tıp, mimarlık, bilgisayar, işletme gibi bölümlerde rekabet puanı yükseltebilir.
Bir diğer kritik nokta da not dönüşümü. Üniversiteler IB puanını Portekiz not sistemine çevirebilir veya kendi iç hesaplamasını kullanabilir. Bu yüzden aynı IB puanı, iki farklı okulda iki farklı şekilde “eşdeğer” görünebilir. Burada yapılacak en doğru hareket basit: hedeflediğin bölümün resmi kabul sayfasında “foreign qualifications / international students / IB” ifadelerini ara ve bölüm koşulunu birebir kontrol et.
Denklik ve yabancı yeterlilik konusu için örnek bir resmi çerçeve görmek istersen, Lisbon tarafında üniversitelerin nasıl bir “yabancı yeterlilik” mantığıyla baktığını anlamaya yardımcı olan sayfalardan biri şu: ULisboa Foreign Qualifications. Bu sayfa IB’ye özel bir ilan gibi okunmamalı, daha çok “yabancı yeterliliği tanıma” yaklaşımını anlamak için iyi bir referans.
IB’de “hangi HL’leri seçtiğin”, bazı bölümler için kapıyı açan anahtar gibidir. Üniversiteler çoğu zaman “IB diploman var mı” diye tek satırla bakmaz, “bu program için gerekli akademik altyapı var mı” diye bakar.
Bölüm bazlı sık görülen beklentiler şu şekilde olur:
Mühendislik ve bilgisayar: Matematik (çoğu zaman HL) ve bazen Fizik şart koşulabilir.
Sağlık alanları (biyoloji temelli programlar): Biyoloji ve Kimya gibi dersler beklenebilir.
Mimarlık ve tasarım: Matematik fayda sağlar, bazı okullar portfolyo veya ek değerlendirme de isteyebilir.
Burada ince detay önemli: “Şu HL yoksa başvuramazsın” kuralı, okuldan okula değişir. Aynı şehirdeki iki kurum bile farklı ders kombinasyonu isteyebilir. Bu yüzden HL seçiminde erken davranmak büyük avantaj sağlar, özellikle 11. sınıftan sonra ders değiştirmek zorlaşabiliyor.
Portekiz’de lisans programlarının büyük kısmı Portekizce. Bu yüzden Portekizce programlarda B1 veya B2 seviyesinde dil belgesi istenmesi şaşırtıcı değil. Bazı okullar kayıt öncesi belge ister, bazıları kayıt sonrası belirli sürede B2’ye ulaşma taahhüdü isteyebilir. Detaylar üniversiteye ve bölüme göre değişir.
İngilizce programlarda ise iki senaryo yaygın:
İngilizce programlar özel üniversitelerde daha yaygın olabilir, ama devlet üniversitelerinde de özellikle belirli alanlarda seçenekler bulunur. Yine de “program dili İngilizce” yazsa bile, kayıt, staj veya yerel mevzuat gereği Portekizce istenen yan süreçler olabileceğini unutma.
IB diploması güçlü bir yeterlilik, ama bazı başvurularda tek başına “tamam” demeyebilir. Bazı kurumlar şunu görmek ister: “Bu öğrenci kendi ülkesinde üniversiteye giriş hakkı kazanıyor mu?” Yani IB diplomasının yanında, ülke sistemine göre üniversiteye giriş uygunluğunu gösteren ek belge istenebilir.
Belge tarafında da genelde benzer işler çıkar:
Belge işlerini “son ay hallederim” diye düşünmek, en sık yaşanan sorunların başında geliyor. Apostil ve çeviri takvimi bazen beklenmedik şekilde uzuyor.
Başvuruda başarı, çoğu zaman “en yüksek puan”dan önce “doğru kanaldan, doğru evrakla” gelir. Portekiz’de özellikle devlet üniversitelerinde, uluslararası öğrenciler için ayrı çağrı ve takvim olabiliyor.
Örneğin Porto tarafında U.Porto’nun uluslararası öğrenci başvuruları “special call” mantığıyla ilerliyor ve fazlara ayrılabiliyor. Güncel başvuru sayfasını takip etmek için resmi kaynak: Applications for International Students, University of Porto. (Takvimler yıl içinde değişebildiği için, her zaman son duyuruyu baz al.)
Kafanın karışmaması için süreci şöyle düşün:
Devlet üniversitelerinde sık görülen senaryo: “International Students” statüsü ile ayrı kontenjan ve ayrı başvuru ekranı. Aynı bölümün yerel adaylar için başka bir sistemi olabilir.
Özel üniversitelerde süreç çoğu zaman daha direkt ilerler. Başvurunu online yaparsın, belgeleri yüklersin, gerektiğinde mülakat veya ek değerlendirme gelir.
Bu noktada kendine bir alışkanlık kazandır: Üniversitenin sitesinde mutlaka “Admissions”, “International”, “Undergraduate” sayfalarını bul, sonra doğrudan hedef bölüm sayfasına geç. Yanlış fakülte sayfasına bakmak, gereksiz stresin en klasik nedeni.
IB ile başvurularda iki aşamalı bir mantık yaygın:
Sık istenen belgeler şunlardır: transkript, pasaport, dil belgesi, IB predicted veya final sonuçlar. Bazı programlar motivasyon mektubu veya CV de isteyebilir. Eksik belge bazen “tamamla” diye geri dönmez, başvurun doğrudan değerlendirmeye alınmayabilir.
Teknik ve mevzuat diliyle yazılmış okul dokümanları gözünü korkutuyorsa, bunun normal olduğunu bil. Örneğin Instituto Superior Técnico gibi büyük kurumların öğrenci rehberleri çok ayrıntılı olabiliyor. Bu tarz bir dokümanı anlamak için, ilgili okulun yayınladığı kılavuzlara bakmak işe yarar: ACADEMIC GUIDE, Técnico Lisboa (PDF). Bu belge doğrudan “IB başvuru kuralı” gibi okunmamalı, ama akademik süreçlerin nasıl anlatıldığını görmene yardımcı olur.
Aşağıdaki 5 hata, “aslında uygundum ama kaçırdım” dedirten türden:
Yanlış kampüs veya fakülte sayfasına bakmak: Bölümün resmi “admissions” sayfasını yer imlerine ekle.
Dil belgesini geç almak: Sınav tarihlerini 2-3 ay önceden planla.
HL ders şartını kaçırmak: Bölümün beklediği HL derslerini 11. sınıfta netleştir.
Son tarihi yanlış okumak: “Phase 1, Phase 2” gibi dönemleri takvime yaz.
Apostil ve çeviriyi son ana bırakmak: Çeviri ve apostil için en az birkaç hafta pay bırak.
Portekiz’de IB ile başvuruda “tek bir ulusal liste” mantığı her zaman çalışmıyor. Çünkü aynı üniversitede bile mühendislik fakültesi ile sosyal bilimler fakültesi farklı koşul yazabiliyor. Yine de öğrencilerin en çok hedeflediği okulları devlet ve özel diye ayırmak karar vermeyi kolaylaştırır.
Photo by FILIPE SAMUEL BALTAZAR FERNANDES
Devlet tarafında, IB ile başvuru hedefi olanların sık baktığı okullar şunlardır: University of Coimbra, University of Lisbon, University of Porto, NOVA University Lisbon, University of Aveiro, University of Minho, University of Beira Interior, University of Algarve, University of Évora, University of Madeira.
Hızlı not: Bu okulların çoğunda “international students” başlığı altında IB gibi yabancı yeterliliklerle başvuru mümkün olur, ama minimum puan ve ders koşulları program bazında değişir.
Porto için doğrudan resmi başvuru kanalını tekrar hatırlatayım: U.Porto uluslararası öğrenci başvuruları. Takvim ve kontenjan bilgisi her yıl güncellenir.
Özel kurumlarda süreç genelde daha hızlı ilerler ve İngilizce program seçenekleri daha görünür olabilir. IB ile başvuru düşünenlerin sık incelediği özel okullardan bazıları: Universidade Católica Portuguesa (Católica Lisbon), ISCTE, Universidade Autónoma de Lisboa, Lusíada University (kampüse göre değişebilir), ayrıca farklı şehirlerdeki vakıf ve özel üniversiteler.
Resmi başvuru sürecinin nasıl tarif edildiğine bir örnek görmek istersen, Lizbon merkezli özel kurumlardan biri olan Universidade Europeia’nın sayfası net bir başlangıç noktası sunuyor: Universidade Europeia Admission Process.
Porto’da özel bir seçenek olarak Portucalense (UPT) tarafında Portekizce programlar için başvuru akışını anlatan resmi sayfa da yararlı olabilir: UPT Admission, Courses taught in Portuguese.
IB’nin Portekiz’deki bilinirliğini anlamak için, üniversite dışı ama bağlam kuran iki kaynak da işine yarayabilir. IB’nin Portekiz’de okullarda nasıl sunulduğunu görmek, “bu diploma burada tanınıyor mu” kaygısını azaltır: Colégio Planalto Secondary / IB ve Porto’daki uluslararası okul örneği olarak Oporto British School Secondary.
Tabloyu bir “kesin kabul listesi” gibi değil, bir hızlı filtre gibi kullan. En verimli yöntem şu:
Tablodaki sütunlar bu yüzden kısa tutuldu: Üniversite adı, şehir, resmi başvuru sayfası linki, IB kabul notu (özet), dil notu (özet).
Portekiz’de IB ile üniversiteye giriş genelde mümkün, ama başarı detaylarda saklı: minimum puan, HL dersleri, dil şartı ve başvuru kanalı programdan programa değişiyor. Şimdi yapman gereken üç şey var: 3 hedef okul seç, resmi linklerden bölüm koşullarını kontrol et, dil ve belge işlerine erken başla. Bu yaklaşım, son dakika paniklerini ciddi şekilde azaltır.
Aşağıdaki tabloda paylaşılan linkler, doğrudan resmi sayfalara gider. Başvurunu her zaman bu kaynaklardan doğrula, sonra gerekiyorsa üniversiteye e-posta ile yazıp IB koşulunu bölüm adına netleştir.
| Üniversite | Şehir | Resmi başvuru sayfası | IB kabul notu (kısa) | Dil notu (kısa) |
|---|---|---|---|---|
| University of Porto (U.Porto) | Porto | https://www.up.pt/portal/en/study/international-students/special-call-for-applications/ | Uluslararası öğrenci çağrısı ile IB dahil yabancı yeterlilikler değerlendirilir, program koşulu değişir | Programa göre Portekizce veya İngilizce kanıt istenir |
| University of Lisbon (ULisboa) | Lisbon | https://www.ulisboa.pt/en/info/foreign-qualifications | Yabancı yeterliliklerin tanınması çerçevesi üzerinden değerlendirme mantığını açıklar | Fakülte ve programa göre dil koşulu değişir |
| Instituto Superior Técnico (Técnico Lisboa) | Lisbon | https://tecnico.ulisboa.pt/files/2015/11/academicguide.pdf | Akademik süreçleri anlatan resmi rehber, kabul hesapları program bazında değişebilir | Eğitim dili ve gereklilikler programa göre değişir |
| Universidade Europeia | Lisbon | https://www.europeia.pt/en/admissions/admission-process/ | Online başvuru akışını anlatır, IB gibi yabancı lise yeterliliğiyle başvuru senaryoları okulca değerlendirilir | İngilizce program seçenekleri bulunabilir, şartlar programa göre değişir |
| Universidade Portucalense (UPT) | Porto | https://www.upt.pt/en/admission-courses-taught-in-portuguese/ | Portekizce programlara başvuru akışını açıklar, IB ile başvuruda belge ve uygunluk kontrolü istenir | Portekizce programlarda Portekizce yeterlilik istenebilir |
IB Diploması’nız var ve Yunanistan’da üniversite mi düşünüyorsunuz? O zaman aklınızdaki ilk soru çok tanıdık: “Hangi üniversiteler IB kabul ediyor?” İyi haber şu, Yunanistan’da kamu
“Vatikan’da IB Diploması ile üniversite okunur mu?” Kulağa basit bir soru gibi geliyor, ama yanıtı biraz yön duygusu istiyor. Vatikan Şehri çok küçük bir devlet;
IB diplomanız var ve “Ukrayna’da üniversite okuyabilir miyim?” diye düşünüyorsanız, doğru yerdesiniz. Ukrayna’da IB kabul eden üniversiteler konusu, tek bir cümleyle bitmiyor, çünkü “IB kabulü”
IB Diploma öğrencisiysen (ya da çocuğun IB okuyorsa), üniversite başvurusu yaklaşırken aynı soru dönüp durur: “IB notlarım Slovenya’da geçerli mi?” İyi haber şu, Slovenya’da IB
IB (International Baccalaureate) diploman var ve Slovakya’da üniversite okumayı düşünüyorsun. Aklındaki sorular çok net: “IB burada geçerli mi?”, “Hangi üniversiteler kabul ediyor?”, “İngilizce program bulabilir
IB (International Baccalaureate) diploman var ve Sırbistan’da üniversite mi düşünüyorsun? O zaman aklındaki en net soru şu: “Hangi üniversiteler IB kabul ediyor ve nasıl başvurulur?”
IB diploman var ve Avrupa’da sağlam bir üniversite arıyorsun. Polonya bu noktada sık sık öne çıkıyor, çünkü Polonya’da IB kabul eden üniversiteler hem devlet hem
IB Diploması (International Baccalaureate) ile Portekiz’de lisans okumak istiyorsun, ama “IB’yi kabul ediyorlar mı, kaç puan lazım, dil şartı ne” soruları kafanı karıştırıyor olabilir. Haklısın,
IB okuyorsun, gözün Romanya’da bir lisans programında, aklındaki soru çok net: IB diploması Romanya’da geçerli mi? Kısa yanıt: Evet, genelde geçerli sayılıyor, ama kabul koşulları
IB Diploma Programme (IB DP) mezunusunuz ve aklınızda Rusya var. Moskova mı, St. Petersburg mu, yoksa daha “öğrenci şehri” bir yer mi? Tıp mı istiyorsunuz,