“Hiç kod yazmadım, yine de IB Computer Science alabilir miyim?” sorusu seni yoruyorsa, kısa ve net cevap şu: Evet, alabilirsin. Çoğu okul ve resmi IB müfredatı, derse girmek için önceden coding dersi ya da sertifika şartı koymuyor, yani sıfırdan başlamak mümkün, ama bu yol ciddi ilgi ve düzenli emek istiyor.
2025 sonrası güncellenen IB Computer Science müfredatı, odak noktasını sadece syntax (yazım kuralları) ezberine değil, “computational thinking”e (hesaplamalı düşünme), problem çözmeye ve gerçek dünya uygulamalarına kaydırıyor. Bu yazıda dersi seçmeden önce bilmen gereken yapıyı, beklentileri, riskleri ve hazırlık yollarını sade bir dille konuşalım; teknik terimler İngilizce kalacak, parantez içinde kısaca Türkçe anlamlarını vereceğim.
Genel IB politikasına ve yeni müfredata göre, IB Computer Science SL ya da HL için “No formal coding experience required” yaklaşımı geçerli. Yani resmi olarak senden önceden kurs, sertifika ya da proje istenmiyor.
Bu, hiçbir şey bilmeden gelmenin tamamen sorunsuz olduğu anlamına gelmiyor. Hiç kod yazmamış olabilirsin, bu normal; ama bilgisayar kullanmaya alışık olman, temel mantık sorularından kaçmaman ve deneme-yanılmaya açık olman önemli. Teknolojiye tamamen ilgisizsen, ders senin için gereksiz stres kaynağına dönüşebilir.
Dünyadaki pek çok üniversitede giriş Computer Science derslerinin de benzer mantıkla, sıfır deneyimli öğrencileri hedeflediğini görebilirsin. Örneğin Kent State University’nin giriş seviye Computer Science derslerinde ön koşul belirtilmediğini, katalog sayfasında açıkça görebilirsin: Kent State University Computer Science introductory courses.
IB Diploma Programme içinde Computer Science SL (Standard Level) ve HL (Higher Level) için resmi olarak zorunlu bir coding dersi, sertifika ya da yarışma geçmişi istenmiyor. IB, müfredatı “computational thinking” (hesaplamalı düşünme) ve sistematik problem çözme üzerine kuruyor ve programlamayı sıfırdan, kademeli biçimde ekliyor.
Yani, IB Computer Science SL ya da HL alırken:
IB organizasyonu öğrencinin derse sıfırdan girebilmesine kapı açıyor, ama bu kapıdan geçtikten sonra sorumluluk sende. Motivasyonun yoksa, sadece “üniversitede iyi görünür” diye bu dersi seçmek pek mantıklı olmaz.
Resmi IB kuralları ön koşul koymasa da, bazı liseler kendi içinde ek kriterler belirleyebiliyor. Özellikle IB Computer Science HL için:
Bu gereksinimler IB tarafından değil, tamamen okulun kendi politikalarıyla belirleniyor. Dersin temponun çok yüksek olduğu okullarda, öğretmenler sınıfın seviyesini dengede tutmak için böyle filtreler kullanabiliyor.
Bu yüzden karar vermeden önce mutlaka kendi okulundaki IB Coordinator ile konuşman, resmi IB kurallarını değil, okulunun iç şartlarını öğrenmen gerekiyor.
Dersi seçip sınıfa girdiğinde, seni hem teori hem pratik tarafı güçlü, oldukça yapılı bir program bekleyecek. Bu programın merkezinde “computational thinking”, algoritma kurma ve yazılım geliştirme adımları yer alıyor.
Kodlama geçmişi olmayan biri için bazı bölümler zorlayıcı olur, ama bazı yerlerde de hiç alışkanlık taşımadığın için avantaj sağlayabilirsin.
Core konuların büyük kısmı, bilgisayar bilimini bir düşünme biçimi olarak tanıtıyor. Sık göreceğin başlıklardan bazıları:
IB sınavlarında “pseudocode” (gerçek dile çok benzer, yarı-kod, yarı-yazı anlatım) kullanılıyor ve senden karmaşık Java veya Python syntax detaylarını ezberlemen beklenmiyor. Asıl odak, algoritmayı mantıklı kurup kuramadığın ve çözüm adımlarını açıkça ifade edip edemediğin.
2025 sonrası müfredatta IB, okullara hem Java hem de Python kullanma esnekliği tanıyor. Çoğu okul bu iki dilden birini seçiyor ve müfredatı, öğrenciler dili sıfırdan öğrenebilsin diye yapılandırıyor.
“Syntax” (dilin yazım kuralları) başlangıçta göz korkutabilir. Hiç coding yapmamışsan:
Yine de dersin yapısı, seni “Hello World” seviyesinden alıp gerçek bir proje geliştirebileceğin seviyeye getirmek üzerine kurulu.
SL ve HL arasında hem içerik genişliği hem de derinlik farkı var. Bunu kısaca şöyle düşünebilirsin:
| Seviye | İçerik Yoğunluğu | Kodlama Derinliği |
|---|---|---|
| SL | Temel core konular, sınırlı ek başlık | Orta seviye algoritmalar, küçük projeler |
| HL | SL + ek üniteler ve geniş kapsam | abstract data types, daha karmaşık problemler |
HL’de abstract data types gibi daha soyut başlıklar, uzun ve detaylı algorithm soruları ve daha karışık case study örnekleri yer alıyor. Kodlama geçmişin yoksa, ama ilgin yüksekse, çoğu öğrenci için SL ile başlamak daha akıllıca bir seçim oluyor. Matematikte rahatsan, soyut düşünmeyi seviyorsan ve haftada ekstra birkaç saat ayırmaya hazır olduğunu biliyorsan, HL de taşıyabileceğin bir seçenek olabilir.
IB Computer Science, yazılı exams ve Internal Assessment (IA) ile değerlendiriliyor. Yazılı sınavlarda teorik sorular, algoritma analizi ve pseudocode görevleri görüyorsun. IA tarafında ise, gerçek bir problem için yazılım çözümü tasarladığın bir proje geliştiriyorsun.
IA, coding becerini kağıt üzerinden değil, gerçek bir ürün üzerinden geliştirme fırsatı veriyor. İyi planlanmış bir IA projesi, özellikle başlangıçta zorlanan öğrencilerin bile toplam notlarını ciddi şekilde yukarı çekebiliyor.
“Grade Boundary” (her notun alt ve üst puan aralığı) her sınav döneminde ufak değişiklikler gösterebiliyor, ama ilk başta zorlanan, sonradan açılan öğrencilerin de yüksek seviyelere çıkabildiğini sıkça görmek mümkün. IB Diploma ve sınav politikalarına daha geniş açıdan bakmak istersen, Yale College’ın test ve IB açıklamalarına göz atabilirsin: Standardized Testing Requirements & Policies | Yale College.
Hiç coding yapmadan IB Computer Science seçmek risk mi yoksa fırsat mı, sorusunun tek bir cevabı yok. Karakterin, çalışma alışkanlıkların ve matematik ile İngilizce seviyen bu noktada belirleyici oluyor.
Daha önce programming yapan bazı öğrenciler, “quick and dirty” (hızlı ama düzensiz) çözümlere alışmış olabiliyor. Sen sıfırdan geldiğin için:
öğretmenin anlattığı şekilde, en baştan doğru kurma şansın var. Bu tıpkı tenis raketini ilk günden doğru tutmak gibi; başta yavaş hissettirse de uzun vadede sana büyük avantaj sağlar.
İlk dönem, özellikle syntax, basic algorithms ve debugging (hata ayıklama) konularında çokça zorlanman gayet normal. Programın sürekli hata vermesi, beyaz ekranda küçük bir nokta arıyor gibi hissettirebilir.
Gerçekçi olmak gerekirse, başarılı olmak için:
gerekiyor. Duygusal olarak da hazır olmalısın; kodun çalışmaması sürecin doğal bir parçası, senin “yeteneksiz” olduğunu göstermez.
Computer Science tamamen matematik dersi değildir, ama temel math bilmeden de rahat etmek zor olur. Özellikle:
konularını anlamak işini çok kolaylaştırır.
Ayrıca kaynakların, exam questions ve resmi dökümanların çoğu İngilizce olacak. Teknik terimler görevlerde doğrudan İngilizce geçer. Kendi kendine dürüstçe sorabileceğin küçük bir liste yapabilirsin:
Bu sorulara verdiğin cevaplar, dersi seçerken sana iyi bir pusula olur.
IB’ye başlamadan önce 3–6 aylık hazırlık dönemi, özellikle sıfırdan gelen biri için büyük fark yaratır. Buradaki amaç, mükemmel programcı olmak değil, sınıfa girdiğinde tamamen kaybolmamak.
Yeni başlayanlar için Python genelde daha sade syntax yapısıyla öne çıkıyor. Buna karşılık, bazı okullar IB Computer Science için Java tercih ediyor ve sınav örneklerini de bu dille destekliyor.
En sağlıklısı, tek bir dil seçip şu temel konulara odaklanmak:
Bu konularda kendini rahat hissettiğinde, IB sınıfındaki örnekleri takip etmek çok daha kolay olur.
Ücretsiz ve kaliteli başlangıç kaynakları için önce üniversitelerin açık kurslarına bakmak iyi bir fikir. Örneğin:
Bu kursların hepsini bitirmek zorunda değilsin. İlk birkaç hafta içeriğini izlemek, temel videoları takip etmek ve birkaç kolay ödevi denemek bile IB başlangıcını çok rahatlatır.
Uzun ama haftada bir yapılan “maraton çalışmalardan” çok, kısa ve düzenli tekrarlar büyük fayda getirir. Basit bir rutin şöyle olabilir:
Mini proje fikirleri de motivasyonunu artırır. Örneğin, basit bir hesap makinesi, sayı tahmin oyunu ya da harçlık takip programı yazmayı deneyebilirsin. Önemli olan, kodu gerçekten senin yazman ve hata aldığında nedenini anlamaya çalışman.
Derse başlamadan önce IB Computer Science syllabus dokümanını incelemek, kafanda “beni neler bekliyor” sorusunu netleştirir. Okulundan ya da öğretmeninden:
istemekten çekinme. Extended Essay yazmayı düşünüyorsan, bilgisayar bilimiyle ilgili geniş konu alanlarına (yapay zeka etik tartışmaları, algoritma verimliliği, veri gizliliği gibi) göz atmak da zihnini hazırlamanı sağlar.
Toparlarsak, evet, kodlama bilmeden de IB Computer Science alabilirsin, çünkü resmi olarak böyle bir ön koşul yok ve ders yapısı seni sıfır seviyeden computational thinking ve programlama becerisine taşımak için tasarlanmış durumda. Yine de özellikle ilk aylarda ekstra emek, düzenli coding practice ve makul bir matematik temeli gerekeceğini baştan kabul etmek önemli.
Karar verirken kendine dürüstçe şu soruları sorabilirsin: Teknoloji ve problem çözmeye gerçekten ilgim var mı, hata aldığımda çabuk pes etmeden sabırlı kalabiliyor muyum, haftada en az birkaç saatimi coding practice için ayırmayı göze alıyor muyum? Cevabın çoğu zaman “evet” ise, IB Computer Science senin için hem zorlayıcı hem de çok öğretici bir seçim olabilir.
Son adım olarak, mutlaka okulundaki IB Coordinator ya da Computer Science öğretmeniyle konuş, okulunun kendi koşullarını öğren ve kendi profilin için en sağlıklı kararı birlikte netleştir.
Yıllar önce yanmış, simsiyah bir ormanı hayal et. Ağaçlar yok olmuş, yer yer kül ve çıplak toprak görünüyor. Sonra yıllar geçiyor; önce minik otlar çıkıyor,
Gezegenin her köşesinde habitatlar küçülüyor, türler kayboluyor ve iklim krizi yaşam alanlarını hızla değiştiriyor. Böyle bir ortamda biodiversity conservation artık sadece bilim insanlarının konusu değil,
Sabah okula giderken gri, sisli bir şehrin içinde yürüdüğünü düşün; maske takan insanlar, sürekli öksüren çocuklar, artan astım spreyleri. Bunlar artık uzak haber başlıkları değil,
IB Environmental Systems and Societies içindeysen, ister öğrenci, ister öğretmen, ister veli ol, renewable resources ve non-renewable resources konusu senin için temel taşlardan biri olacak.
IB Environmental Systems and Societies öğrencisiysen, muhtemelen IA taslağına bakıp şunu düşündün: “Research Question tamam, Methodology fena değil, Results çıktı, peki Evaluation kısmında tam olarak
IB Environmental Systems and Societies öğrencisiysen, food production systems başlığının ne kadar sık karşına çıktığını muhtemelen fark etmişsindir. Hem eski syllabus içinde hem de 2026
Ek olarak kullandığın her su damlasının, yediğin her öğünün ve bindiğin her aracın gezegen üzerinde bıraktığı bir “iz” olduğunu düşün; işte ecological footprint tam olarak
İklim krizi, enerji geçişi, su kıtlığı, gıda fiyatları, hızlı şehirleşme… Bütün bu başlıklar kulağa sadece çevre bilimi konusu gibi geliyor olabilir, fakat aslında hepsinin kalbinde
“Sera etkisi ile küresel ısınma aynı şey mi?”Kısa cevap: Hayır. Greenhouse effect (sera etkisi) doğal ve yaşam için gerekli bir ısınma sürecidir, global warming (küresel
IB Environmental Systems and Societies (ESS) okuyorsan, iklim değişikliği mutlaka karşına çıkıyor ve 2026 first assessment döneminde climate change mitigation daha da merkezde duracak. Bu